ΜΑΡΙΑ ΣΤΟΥΑΡΤ του Friedrich Johann von Schiller

Μέγας γερμανός δραματικός συγγραφέας και ποιητής. Γεννήθηκε στο Μάρμπαχ της Βυρτεμβέργης στις 10 Νοεμβρίου του 1759 και πέθανε στην Βαϊμάρη στις 10 Μαΐου 1805. H καταγωγή του ήταν ταπεινή και η ζωή του γεμάτη δυσχέρειες. Σπούδασε νομικά και ιατρική. Το πρώτο ώριμο έργο του είναι το δράμα Οι Ληστές (Die Rauber, 1781), μια τολμηρή διακήρυξη ελευθερίας εναντίον της τυραννικής και διεφθαρμένης ηθικά κοινωνίας.

Το 1783 εκδίδεται το δραματικό έργο Η συνωμοσία του Φιέσκο στην Γένουα (Die Verschworung des Fiesco zu Genua)• το 1784 το Ραδιουργία και. Έρως (Kabale und Liebe), και το 1787 το Δον Κάρλος (Don Carlos). Την ίδια χρονιά γράφει την Ωδή στη Χαρά (Lied an die Freude) και εγκαθίσταται στην Βαϊμάρη. Γνωρίζεται με τον Γκαίτε (1788) και διορίζεται καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ιένας (1789). Ασχολείται με την συγγραφή ιστορικών έργων, σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η Ιστορία του Τριακονταετούς Πολέμου.

Το 1790 νυμφεύεται την Σαρλόττε φον Λέγκενφελτ και αποκτά δυο γιους και δυο κόρες. Το 1791 ασθενεί σοβαρά από υπερκόπωση και κινδυνεύει να πεθάνει. Μεταφράζει αρχαίους έλληνες και λατίνους συγγραφείς και γράφει ορισμένα από τα πιο γνωστά του ποιήματα. Παράλληλα ασχολείται με την μελέτη της φιλοσοφίας του Καντ, καρπός της οποίας είναι θαυμάσια φιλοσοφικά και αισθητικά δοκίμια, όπως το Περί αφελούς και αισθηματικής ποίησης (Uber naive und sentimentalische Dichtung). To 1794 αναθερμαίνεται η φιλία του με τον Γκαίτε και αρχίζει η περίοδος της ωριμότητας. Γράφει μερικά από τα ωραιότερά του ποιήματα και μπαλλάντες.

Τα δραματικά έργα της περιόδου αυτής είναι: η τριλογία του Βαλ-λενστάιν (Wallenstein, 1800), Μαρία Στούαρτ (Maria Stuart, 180l), Η παρθένος της Ορλεάνης (Die Jungfrau von Orleans, 180l), Η νύμφη της Μεσσήνης (Die Braut von Messina, 1803), Γουλιέλμος Τέλλος (Wilhelm Tell, 1804) και το ημιτελές Δημήτριος (Demetrius). Μετέφρασε πλήθος ξένων δραματικών έργων κυρίως αγγλικών και γαλλικών (Μάκβεθ, Φαίδρα κλπ.). Διηύθυνε τα περιοδικά Οι Ώρες (Die Horen) και Ημερολόγιο των Μουσών (Musenalmanach). Μαζί με τον Γκαίτε έγραψαν τα σατιρικά δίστιχα Ξένια (Xenien).

Ο Schiller λατρεύτηκε όσο κανένας άλλος Γερμανός ποιητής αλλά συγκέντρωσε πάνω του και τα περισσότερα στερεότυπα από οποιονδήποτε άλλον.Ήταν ο ποιητής της ελευθερίας, αυτός που έγραψε τους "Ληστές" αλλά και τον "Γουλιέλμο Τέλο", ο φίλος του Γκαίτε που ήταν έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα για τη φιλία του αλλά και τη δημιουργία και την ελευθερία. Έγινε εθνικός ποιητής της Γερμανίας και πάντα απο την ημέρα που πέθανε συνοδευε τη γερμανική Ιστορία σε κάθε βήμα της.

Η λατρεία όμως που του έδειχναν οι περασμένες γενιές στέρεψε τα χρόνια μετά τον πόλεμο.Το όνομα του Schiller ως εθνικού ποιητή αποκαθηλώθηκε. Τα μεταπολεμικά χρόνια στη Γερμανία ότι είχε σχέση με πατρίδα εθεωρείτο ύποπτο και επικίνδυνο. Ίσως να είχε ξεχαστεί το όνομα του, εάν σε κάποια σχολεία δεν δίδασκαν ακόμα το έργα του και αν κάποια θέατρα δεν συνέχιζαν να επιμένουν κλασικά.
1.- ΜΑΡΙΑ ΣΤΙΟΥΑΡΤ
με τη ΒΑΣΩ ΜΑΝΩΛΙΔΟΥ και την ΜΑΙΡΗ ΑΡΩΝΗ

Η Μαίρη Αρώνη το 1955 ερμήνευσε το ρόλο της Ελισάβετ στο έργο του Φρειδερίκου Σίλερ «Μαρία Στιούαρτ» (Εθνικό Θέατρο).(Φωτογραφία ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ απο το λεύκώμα «Μαίρη Αρώνη» Εκδόσεις Ergo.)

ΤΟ ΕΡΓΟ ΑΝΕΒΗΚΕ ΤΟ 1955 , ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΕΣ ΤΗ ΒΑΣΩ ΜΑΝΩΛΙΔΟΥ και την ΜΑΙΡΗ ΑΡΩΝΗ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΑΛΕΞΗ ΣΟΛΟΜΟΥ.

Το έργο

Η «Μαρία Στιούαρτ» γραμμένη στα 1800, είναι η ιστορία της σύγκρουσης της Ελισάβετ της Αγγλίας με τη Μαρία των Σκώτων διακόσια χρόνια πριν.Πρόκειται για την πιο διάσημη πολιτική τραγωδία του γερμανού ποιητή - μετά τα έργα του Σαίξπηρ - που πραγματεύεται την αντιπαράθεση δύο δυναμικών γυναικών της αναγεννησιακής περιόδου. Ανάμεσα σε διαπλεκόμενα πολιτικά συμφέροντα, θρησκευτικό φανατισμό και προσωπικά μίση, η βασίλισσα Ελισάβετ έρχεται σε απόλυτη σύγκρουση με τη Μαρία της Σκωτίας σε μια συνάντηση που δεν έγινε ποτέ. Μια συνάντηση που γέννησε η πένα του Σίλερ.

"Ο Σίλερ στοχάστηκε πολύ πάνω στην ουσία του τραγικού και στη δυναμική της φόρμας. Κατά τη γνώμη μου η «Μαρία Στιούαρτ» είναι μαζί με τον «Βαλενστάιν» (έργο ακόμη άπαιχτο στην Ελλάδα) τα κοντινότερα στο επιδιωκόμενο μέσω του ρομαντισμού τραγικό ιδεώδες του Σίλερ.
Μέσα στη σύγκρουση των δύο βασιλισσών δεν αποκαλύπτονται μόνο και ιδιοφυώς δύο γυναικείες φύσεις, δύο ανθρώπινοι τύποι ή δύο φυλετικά αρχέτυπα· δεν αποκαλύπτονται μόνο και ιδιοφυώς δύο τρόποι ζωής ή δύο «πολιτικές» επιλογές. Αποκαλύπτονται δύο μηχανισμοί παραγωγής ιστορικών γεγονότων. Το πάθος και η διάνοια είναι δύο αρχαίοι γονότυποι που παράγουν ιστορία από την εποχή που συγκρούεται ο Προμηθέας με τον Δία, η Αντιγόνη με τον Κρέοντα, ο Φιλοκτήτης με τον Οδυσσέα και η Μήδεια με τον Ιάσονα. Σ' όλες τις αρχετυπικές συγκρούσεις η μίμησις καθαίρεται καταφάσκοντας στο πάθος. H τραγωδία είναι η ήττα της Λογικής. Στη «Μαρία Στιούαρτ», η Μαρία, η άπληστη και σπάταλη, η παραδομένη στα πάθη, η ερωτική και δολοφόνος, η μαυλίστρια και τρωτή γυναίκα, η καιομένη και ματαιόδοξη, θριαμβεύει πεθαίνοντας εις βάρος της Ελισάβετ, της ψυχρής και φιλάργυρης, της κρυφής και δυσάρεστης, της άτρωτης και πυρίμαχης, της φιλόδοξης και ανασφαλούς. Αυτές οι ιδιότητες δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο των ιστορικών μορφών που δραματοποιούνται, είναι και ποιότητες πολιτισμών, προφάνειες ιστορικών καταστάσεων, είναι μεγέθη της ιστορίας καθολικά. Όταν συγκρούεται ο λογισμός με τ' όνειρο, επικρατεί βέβαια πάντα ο λογισμός αλλά δικαιώνεται το όνειρο. Αυτό είναι το τραγικό και φιλοσοφικό δίδαγμα της ιστορίας.
Αυτή τη διάσταση έπιασε ο Σίλερ και την έκανε μεγάλη ποίηση μέσα σε μια φόρμα που γεωμετρεί τα πάθη και τρικυμίζει τα επιχειρήματα. Πράγματι, ο Σίλερ ακολουθώντας τη σοφή τεχνική της παράλληλης δράσης οδηγεί τα πράγματα στη μοιραία (ιστορικά ανύπαρκτη) συνάντηση των δύο γυναικών, μοιραία δραματουργικά για να καθορίσει πλέον αυτή η σύγκρουση τη νομοτελειακή κατάληξη. Θέλω να πω πως ο Σίλερ έπλασε μια φόρμα με εντελέχεια, με μια δηλαδή καλπάζουσα εσωτερικά αναγκαία πορεία προς το «τέλος»."
ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ (ΤΑ ΝΕΑ 2004)

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ 1967
ΠΡΟΛΟΓΙΖΕΙ η Αιμιλία Κτενά
ΤΟ ΕΡΓΟ ΜΕΤΑΔΟΘΗΚΕ ΣΕ ΔΥΟ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ
ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ:

ΕΛΛΗ ΞΑΝΘΑΚΗ (Γιαννούλα Κέννεντυ) - ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΧΕΙΜΑΡΑΣ (Πώλετ) - ΒΑΣΩ ΜΑΝΩΛΙΔΟΥ (Μαρία Στούαρτ, Βασίλισσα της Σκωτίας) - ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΤΑΡΔΗΣ (Μόρτιμερ, ανηψιός του Πωλέτ)- ΦΟΙΒΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ (Βαρώνος Μπέρλι) - ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ (Ντάβισον, γραμματέας του κράτους) - ΝΑΣΟΣ ΚΕΡΔΑΚΑΣ (Κόμης Κεντ) - ΑΡΗΣ ΜΑΛΛΙΑΓΡΟΣ (Κόμης Ομπέσπιν)- ΜΑΙΡΗ ΑΡΩΝΗ (Ελισάβετ, Βασίλισσα της Αγγλίας)- ΟΡΕΣΤΗΣ ΡΑΦΤΟΠΟΥΛΟΣ (Κόμης Μπελλιέβρ) - ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΑΦΙΑΣ (Γεώργιος Τάλμποτ) - ΝΙΚΟΣ ΤΖΟΓΙΑΣ (Κόμης Λέστερ) ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ: ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΘΗΝΟΔΩΡΟΣ ΠΡΟΥΣΣΑΛΗΣ, ΑΛΙΚΗ ΖΕΒΕΡΔΙΝΟΥ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ ΣΚΟΚΟΣ.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΕΤΑΞΑ
ΡΑΔΙΟΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΚΩΣΤΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

 Ευχαριστούμε θερμά για άλλη μια φορά τον φίλο μας Γ.Χ από Θεσ/νίκη τόσο για το ηχητικό αρχείο όσο και για το συνοδευτικό κείμενο.