Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ του Ζάν Ζιρωντού

Η σημερινή μας ανάρτηση αφορά ένα από τα γνωστότερα αντιπολεμικά θεατρικά. Πρόκειται για το έργο «Ο πόλεμος της Τροίας δεν θα γίνει» του Ζάν Ζιρωντού.

Ο συγγραφέας γεννιέται στις 29/10/1882 στο Μπελάκ στην επαρχεία της Οτ Βιέν. Ο πατέρας του είναι μηχανικός και η μητέρα του, μία εκλεκτή γυναίκα που ζει αθόρυβα στην επαρχία και επηρεάζει σημαντικά το γιο της στα νεανικά του χρόνια. Παρακολουθεί μαθήματα στο σχολείο του Πελβουζέν και τελειώνει τις γυμνασιακές του σπουδές με υποτροφία, στο λύκειο του Σατωρού. Από μαθητής διακρίνεται για τις επιδόσεις του στα γράμματα και στον αθλητισμό.

Το 1914 καλείται στα όπλα. Επιστρατεύεται λοχίας και τραυματίζεται στην Αλσατία. Ντοκουμέντο των εμπειριών του από το μέτωπο της μάχης της Μάρνης αποτελούν «Τα πέντε βράδια και τα πέντε ξημερώματα της Μάρνης». Τραυματίζεται και στη μάχη των Δαρδανελίων απ’ την οποία εμπνεύστηκε το «Αναγνώσματα για έναν ίσκιο». Ταξιδεύει στην Πορτογαλία και πάλι στην Αμερική με αποστολή ως δάσκαλος σε σχολές πολέμου. Έκτοτε η ιστορία της ζωής του είναι η ιστορία των έργων του και των υπηρεσιακών αποστολών του.

Για την συμμετοχή του και την δράση του στον  πρώτο παγκόσμιο πόλεμο του απονέμεται το παράσημο της Λεγεώνας της τιμή.Το 1939 ονομάζεται επίτροπος στο υπουργείο πληροφοριών,  αλλά μετά την ήττα της Γαλλίας εγκαταλείπει τη θέση του και αποχωρεί από την δημόσια ζωή για να αφιερωθεί σχεδόν αποκλειστικά στην λογοτεχνία. Πεθαίνει μόλις λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση.

Η συνάντηση του αυτή με τον Λουί Ζουβέ ήταν καθοριστική για να στραφεί προς το θέατρο και να ξεκινήσει την καριέρα του ως θεατρικός συγγραφέας. Μεταξύ των χρόνων 1930-΄40 τα κείμενα του Ζιροντού και οι θεατρικές παραγωγές με τον Ζουβέ γοήτευαν το Παρίσι. Δημιούργησαν μία ασυνήθιστα κλειστή σχέση σκηνικής φαντασίας και δεξιοτεχνίας του λόγου. Στο πρόσωπο του Ζουβέ ο νέος συγγραφέας βρήκε τον ιδανικό ηθοποιό και σκηνοθέτη που φρόντισε και σκηνοθέτησε με αγάπη τα έργα του και ο σκηνοθέτης έναν συγγραφέα που είχε ανακαλύψει την μαγεία του δραματικού.

Ο Ζιροντού πάντα  σε κάθε θεατρική παραγωγή υποστηρίζει τα πρωτεία του κειμένου, άποψη που ακολουθήθηκε πιστά απ’ τον Ζουβέ. Η σημαντικότητα και η καθαρότητα των κειμένων του ήταν τέτοια που ο σκηνοθέτης είπε πως έπρεπε να διδάξει τους ηθοποιούς πώς να μιλήσουν το κείμενο και όχι πώς να το παίξουν. Και οι δύο άντρες υπερασπίστηκαν το λογοτεχνικό θέατρο σε βάρος πιο θεαματικών ειδών παραγωγής στις οποίες το κείμενο θυσιαζόταν στην σκηνοθεσία.

Με το  θεατρικό¨Ο πόλεμος της Τροίας δε θα γίνει ¨(La guerre de Troie n'aura pas lieu,1935) ο Ζιρωντού  παρουσιάζει ένα έργο στο οποίο το τρομερό μυστήριο του πολέμου ερμηνεύεται σαν ένα περιοδικά εμφανιζόμενο ιστορικό πεπρωμένο, όπου η ανθρώπινη βούληση είναι ανίκανη να αντισταθεί. Ένα έργο που παίρνει τον μύθο μόνο σαν πρόσχημα για να δείξει την επικίνδυνη άνοδο της βίας και της αγωνίας στην Ευρώπη που θα καταλήξουν στον β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Ο πόλεμος είναι θέμα που κρατά μια σημαντική θέση στα έργα του Ζιροντού. Εδώ όμως γίνεται μοναδικό θέμα του έργου του, όπως ακριβώς για την εποχή του ήταν και το μοναδικό θέμα εναγώνιων συζητήσεων σε όλη την Ευρώπη. Σε μία χώρα καταπονημένη από τα σημάδια του πολέμου, σε μία εποχή όπου όλη η Ευρώπη αποτελεί εμπόλεμη ζώνη, όπου διαρκώς όλα είναι έτοιμα να εκραγούν, ο συγγραφέας θίγει τη ματαιότητα του πολέμου μεταφέροντας το επίκεντρο στην Τροία.
Τα πρόσωπα γνωστά από την Ιλιάδα, αντικατοπτρίζουν την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Οι ήρωες γνωρίζουν τον πόλεμο και τη φρικτή του πραγματικότητα. Οι ήρωες που πολέμησαν, σαν τον Ζιροντού, δεν διστάζουν να αποποιηθούν την ηρωική τους ταυτότητα και τους τιμητικούς τίτλους για χάρη της ειρήνης. Πάντα όμως υπάρχουν δύο στρατόπεδα. Αυτοί που επιθυμούν την ειρήνη και αυτοί που εκ του ασφαλούς και εις βάρος τον ηρώων επιθυμούν τον πόλεμο. Στην ομάδα ειρήνης πρωτοστατούν ο Έκτορας, η Ανδρομάχη και η Εκάβη. Στην ομάδα πολέμου ο Πρίαμος και ο ανόητος ποιητής Δημόδοκος, ο εκπρόσωπος του δικαίου Βούσιρις και οι ξεμωραμένοι γέροι της Τροίας.
Τραγική φιγούρα που προδιαγράφει την πορεία του έργου είναι η Κασσάνδρα. Το πρόσωπο που πατά στο παρελθόν και προοιωνίζει το μέλλον. Είναι η φωνή της πραγματικότητας που δε δίνει χώρο στην ουτοπική σκέψη του κεντρικού ήρωα και κατ’ επέκταση του συγγραφέα.

Είναι η γνώση της φρικαλεότητας του πολέμου και των σκοπών που κρύβονται πίσω από αυτόν.

Η ηχογράφηση του έργου πραγματοποιήθηκε το 1985 σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου. Ερμηνεύουν οι  ηθοποιοι: Αννα Γεραλη, Ευα Κοταμανιδου, Νικος Γαλανος, Σοφοκλης Πεππας, Νοτης Περγιαλης, Ελενη Χατζηαργυρη, Θοδωρος Συριωτης, Βερα Κρουσκα, Γιαννης Στρατακης, Νικος Κανακακης, Δημητρης Ουραηλιδης.