ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ Ο ΠΑΡΑΒΑΤΗΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

 

Χρήστος Σουγάρης, Μαρίζα Τσάρη

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

 
Υπόθεση: Το έργο αναφέρεται στις τελευταίες ώρες της ζωής του Ιουλιανού, κατά την εκστρατεία εναντίον των Περσών (363 μ.Χ.). Ενώ οι Πέρσες κινούνται για να περικυκλώσουν το στρατό του Ιουλιανού, οι χριστιανοί απεργάζονται τη δολοφονία του.

Επικεφαλής της συνωμοσίας είναι ο Επίσκοπος, πρώην παιδαγωγός του Ιουλιανού και τώρα φανατικός εχθρός του, η βασίλισσα Έλενα, σύζυγος του αυτοκράτορα, η Μαρίνα, η «παρακοιμώμενή» του αλλά όχι και ερωμένη του αφού ο Ιουλιανός είναι ένα είδος εγκόσμιου ασκητή, και ο νεαρός Στέφανος. Ο Επίσκοπος αναθέτει στη Μαρίνα να αποπλανήσει τον αυτοκράτορα και να τον δολοφονήσει, εκείνη όμως είναι ερωτευμένη μαζί του και το αναβάλλει διαρκώς.

Ο Ιουλιανός εμφανίζεται διχασμένος ανάμεσα στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα και τη χριστιανική ηθική παρ' όλο που χλευάζει τους χριστιανούς και καταστρέφει τις ιερές εικόνες τους, βλέπει σε όραμα το Χριστό, συμπεριφέρεται με επιείκεια στους αντιπάλους του και μιλά για αγάπη και καλοσύνη. Όλα αυτά εντείνουν την εσωτερική σύγκρουση της Μαρίνας, που ελπίζει ότι στο τέλος ο αυτοκράτορας θα μεταστραφεί στο χριστιανισμό.

Καθώς πληθαίνουν οι αρνητικοί οιωνοί, ο Ιουλιανός μαθαίνει για τη συνωμοσία από την ίδια τη Μαρίνα και αποφασίζει να εκδικηθεί. Καλεί τη βασίλισσα και, μετά από την ερωτική τους συνεύρεση, την παίζει στα ζάρια με τους φρουρούς και τη χάνει. Εκείνη αυτοκτονεί, ενώ οι στρατηγοί ειδοποιούν για την περσική απειλή και προτείνουν να αναχωρήσει ο στρατός με τα πλοία. Ο Ιουλιανός αρνείται, προστάζει να καούν τα πλοία και επιστρέφει στο πεδίο της μάχης.

Ο Στέφανος τον μαχαιρώνει πισώπλατα και ο Επίσκοπος πιέζει τη Μαρίνα να τον αποτελειώσει. Μετά από αρκετές αμφιταλαντεύσεις, η κοπέλα μοιράζεται με τον τραυματισμένο αυτοκράτορα μια κούπα δηλητηριασμένο κρασί.

Η ραδιοφωνική ηχογράφηση μεταδόθηκε πρώτη φορά από την εκπομπή «Το Θέατρο στο Γ΄ Πρόγραμμα», τον Φεβρουάριο του 1989.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Έφη Μουρίκη - Βάγια, Λυδία Κονιόρδου -Μαρίνα, Λάζαρος Ανδριώτης - Στέφανος, Ναπολέων Ροδίτης -Γέρος, Γιώργος Μοσχίδης - Επίσκοπος, Ηλίας Χριστόπουλος - Οδηγός, Παναγιώτης Σεραφίδης - γερο-στρατηγός, Θόδωρος Μπογιατζής - Πήγασος, Χρήστος Μάντζαρης - Γούμενος, Δημήτρης Παπαγιάννης - Γραφιάς, Κώστας Κοκκάκης -Χριστιανός, Θόδωρος Κατσαφάδος -Μαθητής, Αλέξης Μαρτζούκος :Στρατιώτης, Χρήστος Κωνσταντόπουλος - Μαντατοφόρος, Δημήτρης Ζακυνθινός - Εθνικός, Τάκης Παναγόπουλος - Φρουρός, Χλόη Λιάσκου - Βασίλισσα.

Στο ρόλο του Ιουλιανού ο Κώστας Καστανάς

Προσαρμογή-Ραδιοσκηνοθεσία: Λάμπρος Κωστόπουλος
Μουσική σύνθεση: Βασίλης Τενίδης
Επιμέλεια ήχων: Άντα Μουσουτζάνη
Ρύθμιση ήχου: Γιώτα Κασσάρα
Επιμέλεια εκπομπής: Χαρά Αποστόλου
Παραγωγή: Γ΄ Πρόγραμμα Ε.ΡΑ

Επιμέλεια εκπομπής: Μάρα Καλούδη

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Σε επιστολή του στον Πρεβελάκη, από το Γκότετσγκαμπ το 1931, ο Καζαντζάκης εξομολογείται ότι η μορφή του Ιουλιανού τον συγκινούσε από παλιά και σχεδίαζε να γράψει ένα μεγάλο έργο με τίτλο Ο Παραβάτης. Η τραγωδία γράφεται το 1939 στο σπίτι της κόρης του Σαίξπηρ, στο Στράτφορντ-ον-Έηβον (Αγγλία), υπό το βόμβο των πολεμικών αεροπλάνων. Ένα απόσπασμα της δημοσιεύτηκε στην εφημ. Η Καθημερινή, 8.4.1940. Το 1948, ο Καζαντζάκης μετέφρασε το έργο στα γαλλικά.