ΤΙΜΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΟΥ ΟΥΙΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ

 

Τίμων ο Αθηναίος

Υπόθεση: Ο πλούσιος Αθηναίος ευγενής Τίμων ξοδεύει τα χρήματά του σε τεράστια συμπόσια από τα οποία περνάει ολόκληρη η Αθήνα. Όλοι όσοι τον περιτριγυρίζουν του δείχνουν αγάπη και τον κολακεύουν για ν' απολαμβάνουν τα δώρα του. Πολύ σύντομα τού ανακοινώνεται πως έχει χρεοκοπήσει και, όταν θα τρέξει στους «φίλους» του για να ζητήσει βοήθεια, το μόνο που θα εισπράξει είναι άρνηση. Οργισμένος από αυτό ο Τίμων απαρνείται ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, γίνεται μισάνθρωπος και αποφασίζει να πεθάνει μόνος μακριά από τους ανθρώπους που τόσο πολύ τον απογοήτευσαν. 

Μετάφραση: Βασίλη Ρώτα

Παίζουν οι ηθοποιοί: Δάνης Κατρανίδης, Μπάμπης Γιωτόπουλος, Γιώργος Κώνστας, Θάνος Καλλιώρας, Κώστας Καστανάς, Δημήτρης Γεννηματάς, Γιάννης Μαυρογένης, Γρηγόρης Βαφειάς, Θάνος Αρώνης, Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, Χριστόφορος Καζαντζίδης, Γιώργος Γεωργίου, Ναπολέων Ροδίτης, Βαλεντίνη Μουτάφη, Δημήτρης Τσούτσης, Κώστας Κωσμόπουλος, Πάνος Δαδινόπουλος, Θόδωρος Δημήτριεφ, Γιάννης Μαργαρίτης, Δαμιανός Ματζαβίνος, Γιώργος Μεσάλας, Βάνα Μπλαζουδάκη, Κώστας Καξίδης, Κώστας Γαλανάκης, Κώστας Τύμβιος, Θόδωρος Ανδριακόπουλος, Αννα Κυριακού.

Ο Τίμων (β΄μισό 5ου αι. π.Χ.) ήταν Αθηναίος εύπορος πολίτης, ο οποίος έγινε ονομαστός για τη μισανθρωπία του. Τον αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς ως παράδειγμα μισανθρωπίας (Αριστοφάνης, Στράβων, Πλούταρχος, Αλκίφρων, Διογένης ο Λαέρτιος· ο Νεάνθης ο Κυζικηνός (240- 190 π.Χ.) τον συμπεριέλαβε στις «Βιογραφίες περί ενδόξων ανδρών») και οι κωμωδιογράφοι τον χρησιμοποιούν για να πλάσουν τους ανάλογους τύπους τους (Μονότροπος του Φρυνίχου, Τίμων του Αντιφάνη, Δύσκολος του Μενάνδρου.

Γιος του Εχεκρατίδη έζησε στους χρόνους του Πελοποννησιακού πολέμου, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης και καταγόταν από το δήμο Κολυττό. Έλαβε τη φιλοσοφική μόρφωση της εποχής του και, εξαιτίας της ηθικής κατάπτωσης των συγχρόνων του, οδηγήθηκε σε μίσος κατά της ανθρωπότητας. Αποσύρθηκε στον Υμηττό και ζούσε απομονωμένος, έχοντας μαζί του κάποιον Απήμαντο, που τον ακολούθησε σε αυτό το τρόπο ζωής. Η μισανθρωπία του Τίμωνα τον κατέστησε αντικείμενο σάτιρας των κωμωδιογράφων της εποχής του και αναφέρονται γι΄αυτόν πολλά ανέκδοτα. Πέθανε από γάγγραινα, γιατί όταν κάποτε έπεσε από ένα δένδρο αρνήθηκε να δεχτεί τις φροντίδες γιατρού. Τον τύπο του περιέγραψαν εκτενώς ο Λουκιανός στο έργο του Τίμων ή Μισάνθρωπος και ο Σαίξπηρ στο δράμα του Τίμων ο Αθηναίος (The life of Timon of Athens).

Τάφηκε κοντά στη θάλασσα, στον δρόμο από τον Πειραιά για το Σούνιο. Το κύμα έκανε τον τάφο του δυσπρόσιτο στους ανθρώπους και η επιτύμβια επιγραφή που αποδίδεται σ’ αυτόν, λέγεται πως είναι γραμμένη απ’ τον ίδιο: «Αφήνοντας μια άθλια ζωή, αναπαύομαι εδώ πέρα. Τ’ όνομά μου δεν πρόκειται να το μάθετε και να πάτε στο διάβολο (ες κόρακαν)». Μια άλλη επιγραφή που έχει διασωθεί και ανήκει στον επιγραμματοποιό Ηγήσιππο, γράφει: «Βάτα και γαϊδουράγκαθα τον τάφο μου τον ζώνουν και πιο κοντά αν θες να ’ρθεις, τα πόδια σου ματώνουν. Ο Τίμων ο μισάνθρωπος εδώ έχει καταλύσει. Και τώρα δρόμο, αρκετά, μ’ όσα μ’ έχεις στολίσει». 

Ο Σαίξπηρ αποδίδει στο ομώνυμο έργο του την παρακάτω επιτάφια επιγραφή:

«Εδώ κείται άθλια από ψυχήν άθλια κλεμμένη σκόνη·
μη ζητά τ΄όνoμα. Κακό κακούς να σας σκοτώνει.
Ο Τίμων κείται: ζωντανός μίσησα τους ανθρώπους·
βλαστήμα με, μα διάβαινε, μακριά απ΄αυτούς τους
τόπους».

Ο Σαιξπηρικός Τίμων

Ο Τίμων ο Αθηναίος είναι κατά χρονολογική σειρά (1607-1608) το τριακοστό δεύτερο έργο του Σαίξπηρ από τα τριάντα επτά χωρίς τα ποιήματα και τα Σονέτα του. Είναι παλιά μορφή της τέχνης· την πήρε από τον Πλούταρχο και τον Λουκιανό κι΄ έφτιασε ένα έργο ξεχωριστό και μοναδικό για την ποιητική του ανωτερότητα, την τραγική ειρωνεία και τη δραματική του απλότητα. Είναι άλλωστε και το πιο σύντομο μετά τον Μακμπέθ έργο του. Εδώ τώρα μπαίνουμε σε μια τραγική περιοχή χωρίς ορίζοντα, επάνω σε πεδίο ασύνορο, όπου το χάος περιβάλλει απειλητικό το πνεύμα: ο θάνατος του ήρωα είναι ένας τελειωτικός θάνατος, χωρίς καμία παρηγοριά, θάνατος πιο «ολοκληρωτικός» από τον θάνατο του Βασιλιά Ληρ, του Άμλετ, του Οθέλου, του Βρούτου. Είναι ο θάνατος του ανθρώπου που έχασε την πίστη του στον άνθρωπο.

Ο Τίμων είναι ο στενότερος συγγενής του βασιλιά Ληρ. Ο Ληρ πίστεψε στην στοργή των θυγατέρων του και τους μοίρασε το βασίλειό του· κι όταν η πραγματικότητα του διαψεύδει την πίστη του σ΄αυτή τη στοργή, έξαλλος βγαίνει έξω στη έρημη από ανθρώπους φύση και στη μπόρα τ΄ουρανού και καταριέται τις κόρες του. Με το Τίμωνα, το ιδανικό δεν περιορίζεται στη στοργή την οικογενειακή, παρ΄ απλώνεται πλατιά, γενικά στην ανθρώπινη αγάπη, στη φιλία. Ο Τίμων δεν ζει στο φεγγάρι, ζει στην Αθήνα και βέβαια ξέρει πως υπάρχουν και δούλοι και κλέφτες και τοκογλύφοι κι απατεώνες και κίβδηλοι κι Απήμαντοι. Αυτός όμως πιστεύει στην φιλία γι' αυτό μοιράζει τα πλούτη του αλογάριαστα: χαρίζει στη φιλία, επειδή η φιλία τ΄ αξίζει όλα, όλα τα πλούτη της γης είναι λίγα για ένα τέτοιο ιδανικό. Ο Τίμων δεν χαρίζει για ν΄αποκτήσει φίλους, παρά γιατί λατρεύει το ιδανικό του και θυσιάζει σ΄ αυτό όπως κάθε πιστός στον θεό του.

O Πλούταρχος αναφέρει, ότι ο Τίμων παρουσιάστηκε στην εκκλησία του δήμου κι αφού ανέβηκε στο βήμα, είπε στους κατάπληκτους Αθηναίους: «Άνδρες Αθηναίοι, γνωρίζετε ότι έχω ένα κτήμα στον Υμηττό κι ότι σ’ αυτό υπάρχει μια συκιά, απ’ την οποία πολλοί έως τώρα κρεμάστηκαν. Επειδή λοιπόν, σκοπεύω να χτίσω μια καλύβα κι αποφάσισα να την κόψω, θέλω να σας το ανακοινώσω, για να σπεύσουν να κρεμαστούν, όσοι από εσάς θέλουν»

ΜΑΚΜΠΕΤ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΙΟΝΕΣΚΟ

                                      macbett eugene ionesco

Υπόθεση: Υπάρχει περίπτωση ποτέ ο ηγέτης κάποιας χώρας να εμπιστευτεί τους κατώτερους – αυλικούς – κόλακές του; Για τον Ευγένιο Ιονέσκο η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο όχι.

Έχοντας αυτό ακριβώς ως σημείο εκκίνησης, εξαπέλυσε την τελευταία ανηλεή σάτιρά του κατά της εξουσίας. Με τον εξουσιαζόμενο να γίνεται εξουσιαστής, αφού εκθρονίσει και ‘τερματίσει’ τον προηγούμενο ‘ένοικο' της καρέκλας. Και τον ‘φίλο’ να μετατρέπεται σε δήμιο, είτε για να αρπάξει την εξουσία από τον ‘φίλο’ του, είτε για να σώσει την ίδια του την ζωή – την οποία ο πρώην ‘φίλος’ αποφάσισε να του αφαιρέσει, φοβούμενος για την δική του.

Ο Μακμπέτ είναι έργο της τελευταίας και πιο ώριμης περιόδου του συγγραφέα, γραμμένο το 1972, που αποτελεί τον καρπό της ανατρεπτικής ματιάς του Ιονέσκο, στο αριστούργημα του Σαίξπηρ. Με αφορμή τον «Μακπέθ» του Ελισαβετιανού ποιητή, ο Ιονέσκο βρίσκει την ευκαιρία να εξαπολύσει έναν ανελέητο πόλεμο σε κάθε μορφής εξουσία, χρησιμοποιώντας φυσικά όλα τα “όπλα” που του παρέχει το θέατρο του παραλόγου, του οποίου υπήρξε ηγετική μορφή, με κυριότερο αυτό της κωμωδίας.

Θα ‘λεγε κανείς ότι ο Ιονέσκο σε αυτό το έργο, βρίσκεται κάτω από ένα ιδιόμορφο "αναρχικό" ξέσπασμα, καθώς δεν αφήνει κανένα περιθώριο για «καλή» εξουσία και καταδικάζει συλλήβδην κάθε μορφή πολιτεύματος, αφού κατά τον συγγραφέα, κάθε πολιτική θεωρία, «πρακτικοποιείται» από ανθρώπους, οι οποίοι φυσικά, μεθυσμένοι από το κρασί της εξουσίας, οδηγούν και τις καλύτερες και δικαιότερες από αυτές τις θεωρίες, στην πλήρη αποτυχία.

Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο Studio Μαυρομιχάλη από το θεατρικό οργανισμό «Νέος Λόγος» σε σκηνοθεσία Φώτη Μακρή.

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Μιχάλης Μητρούσης, Θόδωρος Βογιατζής, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Δημήτρης Πιατάς, Στάθης Βούτος, Σοφοκλής Πέππας, Ρένη Πιτακή, Όλγα Δαμάνη, Νίκος Αλεξίου, Βασίλης Χαλακατεβάκης, Μανώλης Γιούργος.

Ο Ευγένιος Ιονέσκο γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας το 1909 από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Τo 1942 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία. Τα πρώτα του έργα Η φαλακρή τραγουδίστρια (1950),Το μάθημα (1951), Οι καρέκλες (1953), Αμέντε η πώς να το ξεφορτωθούμε (1954), Ο Ζακ ή Η υποταγή (1955) σηματοδοτούν την εμφάνιση του Θεάτρου του Παραλόγου. Απαλλαγμένα από όλα τα τεχνάσματα της ψυχολογίας και της θεατρικότητας, χαρακτηρίζονται προκλητικά, κριτικά, επαναστατικά. Οι θεατρικοί κώδικες καταστρατηγούνται, η αριστοτελική λογική ανατρέπεται, η επικοινωνιακή δύναμη της γλώσσας αμφισβητείται με αποτέλεσμα να επικρατεί ασάφεια και πολλαπλότητα ερμηνειών. Στα έργα αυτά αφθονούν τα λεκτικά παιχνίδια, ο ξέφρενος ρυθμός και το γκροτέσκο, τα οποία υποκρύπτουν τις αδυναμίες του ανθρώπου, τα βαθύτερα ένστικτά του, τις αγωνίες του. Από τα κατοπινά έργα του Ιονέσκο, ξεχωρίζουν τα Ο βασιλιάς πεθαίνει (1962), Η δίψα και η πείνα (1965), Το παιχνίδι της σφαγής (1970), όπου επικρατούν μεταφυσικοί προβληματισμοί και απαισιοδοξία. Περισσότερο πολιτικά θεωρούνται έργα του όπως τα Ρινόκερος (1960), Μακμπέτ (1972), με θέματα την αντίσταση στο φανατισμό, το καταστρεπτικό πάθος της εξουσίας αλλά και την αναγκαιότητα ελευθερίας σκέψης και δράσης ως υπέρτατα αγαθά.

Ο ΠΟΥΛΤΣΙΝΕΛΑ ΓΥΡΕΥΕΙ ΤΗΝ ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΝΑΠΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΣΚΟΥΑΛΕ ΑΛΤΑΒΙΛΛΑ

Pulcinella in cerca della sua fortuna per Napoli

Pasquale Altavilla - Eduardo De Filippo

Υπόθεση: Ο Pulcinella προσπαθεί απεγνωσμένα να κερδίσει την καρδιά της αγαπημένης του Retella.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Βύρων Πάλλης, Τάκης Γιακοβάκης, Πέτρος Λεοκράτης, Ελλη Φωτίου, Αντώνης Αντωνίου, Λίλη Παπαγιάννη, Αννα Κυριακού, Ολγα Τουρνάκη, Δημήτρης Νικολαιδης , Κώστας Καζάκος, Τάκης Βουλαλάς, Μαρία Φωκά, Ολυμπία Παπαδούκα, Καίτη Τριανταφύλλου, Ντίνα Κώνστα, Νατάσσα Αποστόλου, Γιώργος Μάζης, Χρήστος Πάρλας, Γιώργος Νέζος, Αλέκος Κουρής, Νίκος Καζής, Λάμπρος Κοτσίρης, Λουκιανός Ροζάν, Κώστας Καρλής.

Ο Eduardo De Filippo (1900-1984) ο οποίος ως ηθοποιός έχει συχνά υποδυθεί το ρόλο του Pulcinella, ειδικά στην αρχή της καριέρας του, τον Σεπτέμβριο του 1958 στο Μιλάνο για να εγκαινιάσει την νέα σεζόν στο Μικρό Θέατρο ανέβασε μια επιτυχημένη διασκευή του έργου του Pasquale Altavilla "ο Pulcinella σε αναζήτηση της τύχης του στη Νάπολη".

Πουλτσινέλα (Pulcinella). Θεατρικός τύπος, ένα από τα πρόσωπα της Κομέντια ντελ’ άρτε. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 16ου αι., στη Νάπολη. Ο Πουλτσινέλα, ο οποίος ενσάρκωνε έναν παμπόνηρο και ζωηρό τύπο, αποτελούσε συχνά την κύρια πηγή του σατιρικού στοιχείου στο θεατρικό έργο. Εμφανιζόταν καμπούρης, με μεγάλη γαμψή μύτη και ψηλό μυτερό καπέλο. Η καταγωγή του ανάγεται σε χαρακτηριστικούς τύπους της ρωμαϊκής κωμωδίας. Εισήχθη από την Ιταλία και καθιερώθηκε, σε παραλλαγές του, στη Γαλλία ως Πολισινέλ (Polichinelle) και στην Αγγλία ως Παντσινέλο (Punchinello) ή Παντς (Punch).

ΟΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΡΩΤΑ

 Ο θίασος «Ανατολικά του Νέστου» του Κώστα Λειβαδίτη με Σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον ίδιο. Τους ρόλους απέδωσαν οι: Κώστας Λειβαδίτης, Χρύσα Χαμαλίδου, Φώτης Καρυώτης, Γιώργος Τέζας, Σοφία- Ελπίδα Φουρλάνου και Ζωή Παπαργύρη

Σατιρική κωμωδία του Βασίλη Ρώτα, έργο που γράφτηκε το 1943. Αρκετά παλιό, που μπορούμε να το πούμε και ελαφρώς ηθογραφία, γιατί περιγράφει μιαν άλλη εποχή που όμως δεν απέχει καθόλου από το σήμερα. Διαδραματίζεται στην ελληνική επαρχία κι έχει να κάνει με τους κρατούντες, με τα ρουσφέτια, τις γνωριμίες και όλα όσα είχαν τότε οι άνθρωποι συνεπικουρούμενοι από το καθεστώς της εποχής. Κεντρικό πρόσωπο ένας κοινοτάρχης που με αυτή τη δύναμη καταδυνάστευε όλους τους υπόλοιπους, τους είχε στο χέρι, τους εκμεταλλεύονταν κι έτσι συνέχιζε το σύστημα.

Σκηνοθεσία: Φοίβος Ταξιάρχης.

Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος.

Τραγουδάει η Λύδα

Παίζουν οι ηθοποιοί: Φοίβος Ταξιάρχης, Μαλαίνα Ανουσάκη, Εύα Μουστάκα, Ελένη Καλλιγά, Κώστας Χαλκιάς, Σημαιών Τσάκας, Κώστας Δαρλάσης, Μύρτα Πολύζου, Ηλέκτρα Κωνσταντίνου.

.