ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ– Edgar Allan Poe

(ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ από το "ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ")

(Ημέρα μετάδοσης: Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2010 - Γ' ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ)

διάρκεια 55'

Η Άννα Σακαλή ("Ακούτε το τρίτο πρόγραμμα"), μας παρουσιάζει, σε συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης και το Τρίτο Πρόγραμμα ένα αφιέρωμα στον Edgar Allan Poe με αφορμή τα 200 και ΕΝΑ χρόνια από τη γέννηση του. Μεταμεσονύκτιες φανταστικές ιστορίες μυστηρίου, δοσμένες με τη μορφή ενός ιδιαίτερου θεατρικού αναλογίου. Το αφιέρωμα φέρει τη σκηνοθετική σφραγίδα του Κωστή Καπελώνη και περιλαμβάνει δύο ιστορίες του Edgar Allan Poe.

                                     ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ

Το σκοτεινό ποίημα της χαμένης αγάπης*. Στη χώρα του "Ποτέ πια! Ποτέ πια!*

Στο ποίημα που τον έκανε διάσημο, ο Poe μας λέει για ένα κοράκι, που μια σκοτεινή νύχτα του χειμώνα, που ήταν άφεγγη σαν Άδης και φοβερή σαν Κόλαση, κτύπησε το παραθύρι του, σαν "άνθρωπος". Τον τρόμαξε, καθώς ήταν σκυμμένος πάνω σ' ένα βιβλίο και ξενυχτούσε από τον πόνο της χαμένης αγάπης του, της Ελεονόρα. Ανοίγοντας το παράθυρο, το μαυρόφτερο πουλί θρονιάζεται πλάι στην προτομή της Αθηνάς. Ανοίγει κουβέντα με το πουλί, το ρωτά πως το λένε: "Μίλησε τότε το πτηνό και είπε, "Ποτέ πια".

Το κοράκι λέει μόνο "Ποτέ πια"... και γίνεται πότε βάλσαμο*... και πότε εφιάλτης...*

Ερμηνεύει ο Πασχάλης Τσαρούχας
Χορεύει η Ειρήνη Στρατηγοπούλου

                           ΤΟ 1002^ο  ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΗΣ ΣΕΧΡΑΖΑΤ

Η Σεχραζάτ, μετά την ολοκλήρωση των χιλίων νυχτερινών παραμυθιών, και τον θρίαμβο της ζωής επί του θανάτου, κατόρθωσε να γλυτώσει τις γυναίκες της χώρας της, από τη μανία του βασιλιά. Τι έγινε όμως την επόμενη νύχτα, τη "Χιλιοστή δεύτερη"; Ο Poe μας δίνει τη δική του "διαφορετική" εκδοχή.

Στη σχέση αφηγήτριας - ακροατή υπάρχει η ειρωνεία. Τα "παραμύθια" της Σεχραζάτ, είναι παράδοξα για τον σουλτάνο, κι όμως τόσο "αληθοφανή". Ο σουλτάνος θα αποδειχτεί τελικά, όχι τόσο πειθήνιος ή αμέτοχος ακροατής. Η Σεχραζάτ θα πληρώσει την "αποκοτιά" της, με την ζωή της. Την παρηγορεί όμως η σκέψη ότι τον τιμωρεί, αφού ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας δεν έχει ειπωθεί. Χαμένος τελικά είναι ο σουλτάνος, που στερεί τον εαυτό του, από την απόλαυση της αφηγηματικής συνέχειας...

Τους ρόλους ερμηνεύουν o Μιχάλης Μητρούσης και η Ολύνα Ξενοπούλου.
Χορεύει η Ειρήνη Στρατηγοπούλου

Τα δύο έργα είναι ντυμένα με πολύ μουσική. Από Ρίχαρντ Στράους μέχρι Λέοναρντ Κοέν και από

Τομ Τζόουνς μέχρι Audio slave και Pearl Jam.

Η ΜΑΡΙΜΠΕΛ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ του Μιγκέλ Μιούρα

Αγαπητοί φίλοι, σήμερα έχουμε την πρώτη ευκαιρία να γνωρίσουμε τη θεατρική γραφή του Ισπανού Μιγκέλ Μιούρα. Ο πολυτάλαντος δημιουργός, όπως θα διαβάσετε και στο σύντομο βιογραφικό του που ακολουθεί, στο έργο Η ΜΑΡΙΜΠΕΛ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ,  παρουσιάζει τις περιπέτειες του επαρχιώτη Μαρθελίνο που πηγαίνει στη Μαδρίτη να βρει νύφη και ερωτεύεται την πόρνη Μαριμπέλ. Ο Μιούρα χρησιμοποιεί το χιούμορ για να δείξει την ψευτιά και την υποκρισία ορισμένων κοινωνικών κανόνων και συνηθειών, μέσα από τις συγκρούσεις του ζευγαριού. Τα μπερδέματα, τα ψέματα και τα λάθη προκαλούν κωμικές καταστάσεις που δε στερούνται αγωνίας.  Ο Μιούρα κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου για το έργο αυτό, που έκανε πρεμιέρα στη Μαδρίτη το 1959 και θεωρείται το κορυφαίο του.

Miguel Mihura Santos

Κόμικ του Μιούρα

 Ο Μιγκέλ Μιούρα (Miguel Mihura Santos, 21 Ιουλίου 1905 - 27 Οκτωβρίου 1977) ήταν Ισπανός θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης κομίστας και χιουμορίστας που γεννήθηκε στη Μαδρίτη. Ο πατέρας του ήταν ηθοποιός και θεατρικός παραγωγός.. Στα είκοσί του, έγραψε την καλύτερη κωμωδία του Τα τρία καπέλα, αλλά το χιούμορ του δεν εκτιμήθηκε από την συντηρητική προπολεμική ισπανική κοινωνία και το έργο δεν παίχτηκε μέχρι το 1952 οπότε και έγινε μεγάλη επιτυχία. Το έργο ήταν γεμάτο με παράλογο χιούμορ, πρόδρομος των έργων του Μπέκετ και του Ιονέσκο, που διέρρηξε πολλές από τις προηγούμενες συμβάσεις του ισπανικού κωμικού θεάτρου.
Ο Miguel Mihura έγραψε επίσης πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο στη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο. Τα περισσότερα από αυτά κόπηκαν από τη λογοκρισία και κάποια από αυτά δεν υπάρχουν πια. Στην Carlota (1954), ένα από τα πολλά αστυνομικά του έργα αντιστρέφει τις συμβάσεις του είδους και αρνείται στο κοινό του μια οριστική κατάληξη. Σκηνοθέτησε με ξεχωριστό στυλ και ζωηράδα πολλά από τα δικά του έργα σε θεατρικές σκηνές της Μαδρίτης.

Γρηγόρης Μασαλάς

Η ΜΑΡΙΜΠΕΛ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ  ηχογραφήθηκε για το ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ το 1969 σε μετάφραση και ραδιοφωνική προσαρμογή της Ιουλίας Ιατρίδου και ραδιοσκηνοθεσία του Γρηγόρη Μασαλά.
 " Λαμβάνουν μέρος με τη σειρά που θα ακουστούν οι καλλιτέχναι:
Μαργαρίτα Λαμπρινού, Στράτος Παχής, Ντίνα Γιαννακού, Άννα Παϊταζή, Γιάννης Φέρτης, Γκέλλη Μαυροπούλου, Θόδωρος Κατσαδράμης, Αγνή Βλάχου και Ελένη Ερήμου"

 

ΠΡΙΝ ΤΟ ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ του Γκέρχατ Χάουπτμαν

Κριτική για την παράσταση του 1936

Τρία χρόνια μετά το θάνατο της γυναίκας του, ο εβδομηντάχρονος επιχειρηματίας Ματίας Κλάουζεν ανοίγει το σπίτι του για να γιορτάσει τα γενέθλιά του. Νιώθει το τέλος του να πλησιάζει και ξέρει πως όλη η οικογένειά του αυτό προσδοκά για να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο της περιουσίας του. Η μοίρα, όμως , έχει άλλα σχέδια γι' αυτόν, αφού του φέρνει μια όμορφη και νέα κοπέλα. Ο έρωτάς του  για την Ίνγκεν είναι αμοιβαίος και του προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία για τη ζωή. Γιοι, κόρες, νύφες και γαμπροί, όλοι εκτός από το στερνοπούλι του, τον Έγκμοντ, εναντιώνονται στην αλλόκοτη αυτή σχέση. Ο Ματίας αδιαφορεί και δεν υποχωρεί. Εγκαθιστά την Ίνγκεν στο σπίτι του και προσπαθεί να την επιβάλει.Τα παιδιά του περνάνε οριστικά στην απέναντι όχθη, θέτοντάς τον υπό κηδεμονία.Ο Ματίας συγκλονίζεται. Η καρδιά του αψηφά τη λογική και μονάχα αυτός θα πληρώσει ακριβά το τίμημα λίγο πριν από το ηλιοβασίλεμα. ( Το σημείωμα είναι από το DVD της Ρ/Τ)

Στην παράσταση του 1936 έπαιζε και η μεγάλη ηθοποιός ΕλένηΠαπαδάκη.

Ο Γκέρχαρτ Γιόχαν Ρόμπερτ Χάουπτμαν (Gerhart Johann Robert Hauptmann)   γεννήθηκε το 1862 στο Όμπερσάλτσμπρουν, μικρή πόλη στη Σιλεσία, σήμερα μέρος της Πολωνίαςγνωστό ως Szczawno-Zdrój.

Γκέρχατ Χάουπτμαν

Ήταν γιος  Πρώσου ιδιοκτήτη ξενοδοχείου. Από το χωριάτικο σχολείο της περιοχής του πέρασε στο Realschule στο Μπρεσλάου, και έπειτα εστάλη να μάθει γεωργία στην φάρμα του θείου του στο Γιάουερ (πολωνικό Jawor). Επέστρεψε ωστόσο σύντομα στο Μπρεσλάου καθώς δεν είχε καμία κλίση στην αγροτική ζωή και μπήκε σε μια σχολή τέχνης, με στόχο να γίνει γλύπτης. Εδώ γνωρίστηκε με τον διά βίου φίλο του Γιόζεφ Μπλοκ. Έπειτα σπούδασε στην Ιένα, και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των ετών 1883 και 1884 στην Ιταλία. Τον Μάιο του 1885 ο Χάουπτμαν παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, αφιερώνοντας τον χρόνο του πλέον στη λογοτεχνική δουλειά. Σύντομα κέρδισε μεγάλη φήμη ως ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της σύγχρονης δραματουργίας.

Το 1891 αποσύρθηκε στο Σράιμπερχάου στη Σιλεσία. Το πρώτο του θεατρικό έργο, Vor Sonnenaufgang (1889), εγκαινίασε το νατουραλιστικό κίνημα στη μοντέρνα Γερμανική λογοτεχνία. Ακολουθήθηκε από το Das Friedensfest (1890), το Einsame Menschen (1891) και το Die Weber (1892), δυναμικό έργο που απεικονίζει την εξέγερση των Σιλεσιανών υφαντουργών το 1844.

Απ'τα επακόλουθα έργα του Χάουπτμαν οφείλει να γίνει αναφορά στις κωμωδίες Kollege Crampton (1892), Der Biberpelz (1893) και Der rote Hahn (1901), ένα "ονειρικό ποίημα", Hannele (1893), και το ιστορικό έργο Florian Geyer (1895). Έγραψε επίσης δύο τραγωδίες για τη Σιλεσιανή αγροτική ζωή, τις Fuhrmann Henschel (1898) και Rose Bernd (1903), και τα δραματικά παραμύθια Die versunkene Glocke (1897) και Und Pippa tanzt (1905). Το ζενίθ ήρθε το 1911 όταν έγραψε το Die Ratten, για το οποίο έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1912 "κυρίως σε αναγνώριση της καρποφόρας, ποικίλης και εξέχουσας παραγωγής του στο βασίλειο της δραματικής τέχνης."

Κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο ο Χάουπτμαν υπήρξε Ειρηνιστής. Σ'αυτή την περίοδο της καριέρας του έγραψε διάφορα πεσιμιστικά και ιστορικά-αλληγορικά έργα, όπως τα Der Bogen des Odysseus (1914), Der weisse Heiland (1912–17), Winterballade (1917). Μετά τον πόλεμο η ικανότητά του άρχισε φανερά να εξασθενεί.
Ο Χάουπτμαν πέθανε σε ηλικία 83 ετών στο σπίτι του στο Αγγνετεντόρφ το 1946.

Η πρώτη ραδιοφωνική μετάδοση έγινε το 1963 από το Θέατρο της Κυριακής.Τους ρόλους ερμήνευσαν -σε ραδιοσκηνοθεσία του Φώτου Μπαστουνόπουλου - οι ηθοποιοί: Βόκοβιτς, Χειμάρας, Τσαγανέας, Ανδρονίδης, Ζατζηαργύρη, Πάλλης, Ροδίτη, Ζαβιτσιάνου, Μεταξά, Μανιουδάκης, Τσάπελας, Παϊτατζή, Βανδώρος, Ανδρεόπουλος, Δοξαράς

Η μετάφραση, αν και δεν αναφέρεται στο ηχητικό αρχείο, πιστεύουμε βάσιμα ότι είναι του Νίκου Καζαντζάκη. Επισημαίνουμε πως το θεατρικό έργο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ. 

Το έργο έχει κυκλοφορήσει σε DVD με την Ρ/Τ από τη σειρά ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ.

Φωτογραφία από την παράσταση του έργου στο Εθνικό Θέατρο το 1936 με μεγάλο μέρος του θιάσου επί σκηνής

Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ Leningrand του José Sanchis Sinisterra

         El Cerco de Leningrado - The Siege of Leningrad            

Δύο γυναίκες η Πρισίλλα και η Ναταλία, η γυναίκα και η ερωμένη αντίστοιχα του Νέστορα Καπόσο, γνωστού αριστερού θεατρικού σκηνοθέτη, που σκοτώθηκε πριν από είκοσι τρία χρόνια, ζουν σε ένα εγκαταλελειμμένο χώρο, που πρόκειται να κατεδαφιστεί και να απαλλοτριωθεί:

Ο χώρος αυτός είναι το Θέατρο Ghost, πρώην έδρα της εταιρείας του. Τις δύο γυναίκες ενώνει εκτός από την αγάπη και τη μνήμη στον συγκεκριμένο άνθρωπο και τα ιδανικά για έναν καλύτερο κόσμο. Ενώ λοιπόν κάνουν μια καταγραφή του τι έχει απομείνει στο παλιό θέατρο υπενθυμίζουν τη δική τους ιστορία. Ψάχνουν για ένα κείμενο από έναν άγνωστο συγγραφέα, το οποίο ο Νέστορας έκανε πρόβες όταν πέθανε, και κανείς δεν γνωρίζει πολλά για αυτό: Η πολιορκία του Λένινγκραντ.

Από το κείμενο του έργου δημιουργείται η πεποίθηση ότι ο Νέστορας θα μπορούσε να  έχει σκοτωθεί τόσο από κάποιους αντίπαλους όσο και από κάποιους συντρόφους του.

Παρόλα αυτά, οι δύο γυναίκες συνεχίζουν πιστές στη μνήμη του και τα ιδανικά του, αντιστέκονται στην κατεδάφιση του θεάτρου και προετοιμάζουν το ανέβασμα της πολιορκίας του Λένινγκραντ ακόμη και αν το κάνουν μόνες τους.

Παίζουν οι ηθοποιοί:

Αντιγόνη Βαλάκου, Μάγια Λυμπεροπούλου.

Μνηστήρες του Θρόνου του Ε. Ίψεν

Οι μνηστήρες του θρόνου  - Ιστορικό δράμα

The Pretenders

Οι "Μνηστήρες του Θρόνου" γραφτήκανε το 1863 στη Χριστιανία. Ανήκουν δηλαδή χρονολογικά στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Ίψεν, που τη χαραχτηρίζει φανερά η επίδραση του ρωμαντικού θεάτρου και ειδικώτερα του Αιλενσλαίγκερ και του Σίλλερ. Ωστόσο, ύστερ από τους "Ήρωες του Χέλγκελαντ", γραμμένους λίγα χρόνια πρωτήτερα, οι "Μνηστήρες του Θρόνου" έρχονται να πιστοποιήσουν ακόμα πανηγυρικώτερα το ωρίμασμα της δραματικής ιδιοφυίας του Νορβηγού ποιητή, που θα συνεχίσει πια το δρόμο του μόνος, χωρίς σύντροφο, με απόλυτην εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του. Είναι λοιπόν οι "Μνηστήρες του Θρόνου" το πρώτο μεγάλο ποιητικό έργο του Ίψεν. Το έργο, που φανέρωσε το μέτρο της πραγματικής αξίας του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

Για το ραδιόφωνο: (3μέρη)
Ηθοποιοί: Λευτέρης Ελευθεριάδης, Γρηγόρης Μήτας, Νίκος Κούρος, Πέτρος Παναμάς, Νίκος Καλογερόπουλος, Ηλίας Κατέβας, Γιάννης Σιλιγιάννης, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Νικηφόρος Νανέρης, Έφη Ροδίτη, Κάκια Παναγιώτου, Ιφιγένεια Δεληγιαννίδη, Μαρία Σκούντζου.
Σκηνοθεσία: Πέτρος Παναμάς
Μετάφραση: Λέων Κουκούλας
Διασκευή: Μαρία Κωνσταντάρου