ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (1981) ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Ο ΙωάννηςΚαποδίστριας είναι αναμφισβήτητα μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας, πράγμα που για την ελληνική πραγματικότητα αλλά και νοοτροπία, σημαίνει πως όσο αγαπήθηκε, άλλο τόσο τον μίσησαν. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από το τραγικό του τέλος.

Ένα από τα στοιχεία της ζωής του Ιωάννη Καποδίστρια που είναι άγνωστα για τον Έλληνα, είναι πως ο πολιτικός αυτός δεν αγαπήθηκε μόνον εντός Ελλάδος. Όχι, δεν αναφερόμαστε στην Ρωσία στην οποία έκτισε το πολιτικό του όνομα, αλλά για την Ελβετία. Ναι, την Ελβετία, η οποία μάλιστα τον έχει ανακηρύξει και εθνικό της ήρωα.

Πόσο περίεργο μπορεί να ακούγεται αυτό; Είναι όμως αλήθεια, και έχει και μία πολύ σοβαρή αιτιολόγηση. Δεν πρόκειται για μία αναγνώριση των ικανοτήτων ενός ατόμου ασχέτως εθνικότητος, αλλά για την ευγνωμοσύνη προς τον Ιωάννη Καποδίστρια για την συμβολή του στην γέννηση ενός κράτους-έθνους, αυτού της Ελβετίας.

Για να τα πάρουμε τα πράγματα με την σειρά, το κείμενο αυτό γράφεται διότι την 17/01/1817, ο Ιωάννης Καποδίστριας λαμβάνει την ελβετική υπηκοότητα σε αναγνώριση της συμβολής του στη δημιουργία του ομοσπονδιακού συστήματος της Ελβετίας.

Το 1798, η Γαλλία εισβάλει και κατακτά την Ελβετία την οποία όμως δεν προσάρτησε αλλά διαμόρφωσε έτσι την διοικητική της μεταρρύθμιση, ώστε να αποτελεί ένα κρατίδιο δορυφόρο. Οι κινήσεις αυτές αλλά και οι διαθέσεις του Ναπολέοντα θορύβησαν την Ρωσία η οποία ήθελε να δει την δράση του να περιορίζεται.

Τελικά το 1813 ο Ιωάννης Καποδίστριας διορίζεται ως εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία. Ο Καποδίστριας συνέβαλε στην ενότητα και ανεξαρτησία του κράτους της Ελβετίας υπό την νέα της δομή, καθώς ήταν από τους εμπνευστές του διαχωρισμού της, σε 19 αυτόνομα κρατίδια, τα καντόνια. Συνεισέφερε επίσης στην διαμόρφωση του ελβετικού συντάγματος, αλλά και την μετέπειτα ουδέτερη στάση της χώρας.

Συμμετείχε στο Συνέδριο της Βιέννης ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπίας και αργότερα εκπρόσωπος της Ρωσίας στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων το 1815, όπου πέτυχε την εξουδετέρωση της αυστριακής επιρροής, την ακεραιότητα της Γαλλίας υπό Βουρβόνο μονάρχη καθώς και την διεθνή ουδετερότητα της Ελβετίας.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως η ευγνωμοσύνη της Ελβετίας προς το πρόσωπο του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, δεν φθάνει μόνο μέχρι την χορήγηση υπηκοότητας, αλλά και πρόσφατα, η πόλη της Λωζάννης προέβη και σε μία ακόμη τιμητική κίνηση.

Μαζί με την κυβέρνηση της Ρωσίας, η πόλη της Λωζάννης, τον Σεπτέμβριο του 2009, έκανε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Ιωάννη Καποδίστρια, παρουσία των Υπουργών Εξωτερικών της Ελβετίας Mισελίν Κάλμυ-Ρέυ και της Ρωσίας, Σεργκέυ Λαβρώφ, του Δημάρχου της Λωζάννης και του ελληνικής καταγωγής προέδρου της τοπικής βουλής του καντονιού Vaud, πρωτεύουσα του οποίου είναι η Λωζάννη, Πασκάλ Μπρουλής.

Η ορειχάλκινη προτομή, που είναι έργο του Ρώσου γλύπτη Βλαντιμίρ Σουρόβτσεφ, τοποθετήθηκε στη Λωζάννη «ως ένδειξη τιμής στον πρώτο Επίτιμο Δημότη της πόλης».

Επρόκειτο για μια πράξη που έγινε από κοινού από τη Ρωσία και την πόλη της Λωζάννης, τα δε αποκαλυπτήρια συνέπεσαν με την επίσημη επίσκεψη στην Ελβετία του Ρώσου Προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ. 

Κείμενο:  Γιώργος Μιχαηλίδης

Παίζουν: Θάνος Αρώνης, Θάνος Καλλιώρας, Ζώρας Τσάπελης, Σπύρος Μαβίδης, Θεόδωρος Μορίδης, Χρήστος Βαλαβανίδης, Τρύφων Καρατζάς, Γιάννης Αργύρης, Τάκης Βουλαλάς, Αγγελος Γιαννούλης, Τάσος Χαλκιάς, Αλέκα Κατσέλη, Λυκούργος Καλλέργης, Κάκια Παναγιώτου, Μαρία Μοσχολιού, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Νίκος Τζόγιας.

Μουσική Μίκη Θεοδωράκη

Διάρκεια 1:46:30

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (1960) ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Υπόθεση (πηγή)

Γνωρίζοντας ότι πρόκειται να δολοφονηθεί, ο Καποδίστριας πληροφορείται ότι οι Μανιάτες έχουν εξεγερθεί εναντίον του και ζητούν την αποφυλάκιση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Λίγο αργότερα, τον επισκέπτεται ο Μακρυγιάννης, που είχε λάβει μια περίεργη προειδοποίηση ότι ο Κυβερνήτης κινδυνεύει κι έσπευσε να τον προστατεύσει. Τον συμβουλεύει να ελευθερώσει τον Πετρόμπεη, να συγχωρέσει την εξέγερση της Ύδρας και να προχωρήσει σε αναδασμό της γης. Ο Καποδίστριας είναι ανένδοτος στο θέμα της Ύδρας, αλλά φαίνεται να σκέπτεται τις άλλες δύο προτάσεις.

Μετά την αναχώρηση του Μακρυγιάννη, ο Κυβερνήτης εξομολογείται στον Παπαγιώργη, ένα Μανιάτη ιερέα, που τον αντιμετωπίζει εχθρικά και αρνείται να τον μεταλάβει αν δεν ελευθερωθεί ο Πετρόμπεης. Προς το τέλος της συνάντησης, έρχεται ο Κολοκοτρώνης και ειδοποιεί για τη συνωμοσία και την ανάμειξη του Παπαγιώργη. Παρακινεί τον Καποδίστρια να συλλάβει τους Μαυρομιχάληδες, που έχουν ορκιστεί να τον σκοτώσουν, όμως ο Κυβερνήτης διαφωνεί και ανακοινώνει ότι θα στείλει ρωσικά πλοία για να υποτάξει την Ύδρα.

Ο επόμενος επισκέπτης είναι ο Γιωργάκης Μαυρομιχάλης, ένας από τους επίδοξους δολοφόνους. Παραπονιέται ότι ο Κυβερνήτης έχει εγκαταλείψει το μεγάλο όραμα για την απελευθέρωση της Πόλης. Εκείνος του εξηγεί ότι προέχει η επίλυση των πρακτικών προβλημάτων, χωρίς όμως να τον πείθει.

Λίγο αργότερα, το πλήθος συγκεντρώνεται στην αυλή του Κυβερνείου, διαδηλώνει εναντίον του Καποδίστρια και ζητά Σύνταγμα. Ο Γκίκας διαφωνεί έντονα με τον Μακρυγιάννη και τον τραυματίζει. Εμφανίζεται ο Κυβερνήτης· βλέποντας τον Κωσταντή Μαυρομιχάλη, του λέει ότι θα ελευθερώσει τον Πετρόμπεη, αρκεί να το ζητήσει, εκείνος όμως αδιαφορεί. Οι λεκτικές συγκρούσεις συνεχίζονται, ενώ ο Μακρυγιάννης προσπαθεί να ηρεμήσει τα πνεύματα.

Ο Καποδίστριας αναγγέλλει τον αναδασμό της γης, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια του Κολοκοτρώνη, που τον εγκαταλείπει. Εκείνη τη στιγμή, φτάνουν τα νέα για την άφιξη των ρωσικών πλοίων στην Ύδρα. Το πλήθος αναταράζεται ξανά και ο Παπαγιώργης παρακινεί τους Μαυρομιχάληδες να σκοτώσουν τον Κυβερνήτη, ο οποίος έχει ήδη διατάξει την αποφυλάκιση του Πετρόμπεη· παρ' όλα αυτά, τον τραυματίζουν θανάσιμα, κι εκείνος ξεψυχά στην αγκαλιά του Μακρυγιάννη.

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Γράφεται στην Αίγινα το 1944. Το θέμα απασχολούσε τον Καζαντζάκη από το 1939, την εποχή που σχεδίαζε τον Ακρίτα. Φαίνεται πως έναυσμα για τη συγγραφή, του έδωσε το έργο του Γ. Θεοτοκά Αντάρα στ' Ανάπλι· μάλιστα, ζήτησε από τον Θεοτοκά· να του στείλει τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη.

 Ένα απόσπασμα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Μάχη, 24.3.1946

Παίζουν: Λυκούργος Καλλέργης, Δημήτρης Καλλιβωκάς, Ανδρέας Φιλιππίδης, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Κώστας Μπάκας, Λάμπρος Κοτσίρης, Καρούσος, Γιώργος Πλούτης, Αντώνης Ξενάκης, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Κώστας Παπαγεωργίου, Αλέκα Παΐζη, Πόπη Παπαδάκη, Πόπη Κόντου, Νίκος Παπακωνσταντίνου

Σκηνοθεσία: Κώστας Κροντηράς

ΑΓΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΤΟΥ ΤΖΩΡΤΖ ΜΠΕΡΝΑΡΝΤ ΣΩ

Saint Joan  (1923)

 George Bernard Shaw

Ο Ιρλανδός δραματουργός δίνει το ιστορικό και τραγικό χρονικό της θρυλικής Ζάν ντ' Άρκ του 15ου αιώνα, μιας μικρής χωριατοπούλας που, ακούγοντας τις μυστικές φωνές του νου και της καρδιάς της, παράτησε τα πρόβατά της και βάλθηκε να λύσει την πολιορκία της Λωρραίνης και να ελευθερώσει τη Γαλλία από την κατοχή των Άγγλων φεουδαρχών. Η ανταμοιβή της ήταν να καεί από την Ιερά Εξέταση στην πυρά ως αιρετική και πέντε αιώνες αργότερα να ανακηρυχθεί Αγία.

Ο συγγραφέας θαυμάζει και δικαιώνει την αγωνιστική έξαρση και την ηρωική θυσία της λαϊκής κοπέλας, που ξέφυγε από την ταπεινή θέση της καταπιεσμένης γυναίκας. Κηρύσσει την αξία της αγωνιστικής στάσης ενάντια στα οργανωμένα συμφέροντα και υπερασπίζεται τη γυναίκα στο εσωτερικό ενός ανδροκρατούμενου σύμπαντος.

Στο δράμα της 'Αγίας' βρήκε ένα βήμα για να προπαγανδίσει τις ηθικές και κοινωνικές αλήθειες, για τις οποίες μαχόταν σ' όλη του τη ζωή. Στόχος του είναι να ασκήσει αυστηρή κριτική σε ισχύοντες φαρισαϊκούς κοινωνικούς θεσμούς, στις απεχθείς δομές της εκκλησιαστικής και πολιτικής εξουσίας και στους μηχανισμούς της αποκατάστασης μετά θάνατον - αδικοχαμένων λαϊκών μαρτύρων.

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Βέρα Ζαβιτσιάνου, Γιώργος Κέντρος, Πέτρος Ζαρκάδης, Κυριάκος Κατριβάνος, Φώτης Αρμένης, Τάσος Κωστής, Θόδωρος Μπογιατζής, Τάσος Υφάντης, Τόνης Γιακωβάκης, Μίμης Χρυσομάλλης, Γίωργος Μωρόγιαννης, Αλμπέρτο Εσκενάζυ, Αλέξης Σταυράκης.

 

Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΦΑΟΥΣΤ ΤΟΥ ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ

Mon Faust -  Paul Valéry (1871-1945)

Ημιτελές έργο που παίχτηκε το 1946 και γυρίστηκε ταινία το 1970

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Νίκος Τζόγιας, Βύρων Πάλλης, Μάρω Κοντού, Αντώνης Αντωνίου, Πέτρος Λεοκράτης, Καίτη Τριανταφύλλου, Μιχάλης Μαραγκάκης, Σωτήρης Μουστάκας,

Ο Πωλ Βαλερύ γεννήθηκε στη Σετ το 1871. Πέθανε στο Παρίσι το 1945 και ενταφιάσθηκε στο Θαλασσινό Κοιμητήρι της Σετ, το οποίο του ενέπνευσε το ομώνυμο ποιήμα. Σε ηλικία 21 ετών, ύστερα από μια νύχτα πνευματικής κρίσης στη Gênnes, αποφάσισε να διαρρήξει τους δεσμούς του με την ποίηση και να αφοσιωθεί στη μελέτη των μαθηματικών και της φιλοσοφίας. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, σύχναζε στου Μαλλαρμέ και δημοσίευσε διαδοχικά τρία δοκίμια: Εισαγωγή στη Μέθοδο του Λεονάρδο Ντα Βίντσι, Η Γερμανική Κατάκτηση  και Η βραδιά με τον κ. Εντμόν Τεστ. Το 1917 επιστρέφει στην ποίηση με το εκτενές ποίημα Η Νεαρή Μοίρα, που ο φιλόσοφος Αλαίν αποδέχεται απεριόριστα και το σχολιάζει. Παράλληλα ο Βαλερύ εξακολουθεί να ασχολείται συστηματικά με τη φιλοσοφία, το δοκίμιο και τη μελέτη. Το 1917 εκλέγεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και το 1932 Πρόεδρος της Επιτροπής Πνευματικής Συνεργασίας (που ανήκε στην Κοινωνία των Εθνών). Από το 1938 ως το θάνατό του δίδασκε στο Collège de France μαθήματα «Ποιητικής». Με το ποιητικό, θεατρικό, φιλοσοφικό και δοκιμιακό έργο του επηρέασε αποφασιστικά την εξέλιξη της ποίησης και κυρίως της Ποιητικής.

Κυριότερα ποιητικά έργα του: Λεύκωμα με παλιούς στίχους, Η Νεαρή Μοίρα, Θέλγητρα (Charmes, όπου εντάσσεται και το Θαλασσινό Κοιμητήρι), Διάφορα κομμάτια απ’ όλες τις εποχές.

Ο Βαλερύ έγραψε επίσης πλήθος λογοτεχνικές (Βιγιόν, Βερλαίν, Σταντάλ, Μπωντλαίρ, Νερβάλ, Μαλλαρμέ, Προυστ κ.α.) μελέτες, φιλοσοφικά και αισθητικά δοκίμια, με κορυφαίο επίτευγμα την Ποιητική και Αισθητική Θεωρία του, καθώς και θεατρικά έργα (Ο Δικός μου Φάουστ κ.α.).