Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΓΗΡΑΙΑΣ ΚΥΡΙΑΣ του Φρίντριχ Ντίρενματ (Der Besuch der alten Dame, 1955)

Αγαπητοί φίλοι, σήμερα μοραζόμαστε μαζί σας το έργο του Φρ. Ντίρενματ Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΓΗΡΑΙΑΣ ΚΥΡΙΑΣ, το οποίο από πολλούς θεωρείται το κορυφαίο του. Τον Ντύρενματ το έχουμε γνωρίσει σε δύο προηγούμενες αναρτήσεις μας: ΟΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΕΔΩ και ΠΕΡΙ ΟΝΟΥ ΣΚΙΑΣ ΕΔΩ
Αντί οποιασδήποτε άλλης παρουσίασης του έργου προκρίναμε το σημείωμα από το site logotexnia.gr
"Η μεταμόρφωση των κατοίκων μιάς κωμόπολης σε επιφανειακούς μοραλιστές και εξαγοράσιμους ανθρώπους και η εξέλιξη του πρωταγωνιστή Ιλ σε ηθική τραγική φιγούρα αποτελούν τους δύο άξονες γύρω από τους οποίους διαδραματίζεται η τραγική κωμωδία του Dϋrrenmatt, που έχει σαν κύριο σκοπό την κοινωνική κριτική καταδεικνύοντας τη διαφθορά του δυτικού πολιτισμού.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 1961

Οι κάτοικοι της μικρής πόλης περιμένουν την επίσκεψη της πάμπλουτης γηραιάς κυρίας στην πατρίδα της με την ελπίδα να τους βοηθήσει οικονομικά, καθώς η πόλη κινδυνεύει να καταστραφεί. Λόγω της σχέσης τους επιστρατεύεται ο νεανικός έρωτας της γηραιάς κυρίας Αλφρέδος Ιλ με σκοπό να την πείσει να επενδύσει στην πόλη. Η δραματική κορύφωση έρχεται όταν η γηραιά κυρία ανακοινώνει στους κατοίκους ότι θα τους δώσει ένα αμύθητο ποσό με τον όρο όμως να σκοτώσουν τον Ιλ. Ο ίδιος την είχε αφήσει έγκυο χωρίς όμως να αναγνωρίσει την πατρότητα. Έτσι η γηραιά κυρία αναγκάστηκε να φύγει από την πατρίδα της και να γίνει πόρνη. Αργότερα βέβαια παντρεύτηκε πολλούς και πλούσιους άντρες με αποτέλεσμα να τους κληρονομήσει. Τώρα θέλει δικαιοσύνη και εκδίκηση. Οι συμπολίτες αρχικά από ανθρωπιά, όπως ισχυρίζονται, απορρίπτουν την πρόταση, σιγά σιγά όμως πέφτουν όλο και περισσότερο στον πειρασμό και τελικά αποφασίζουν να τον σκοτώσουν λόγω της παλαιότερης πράξης του. Παράλληλα ο ίδιος ο Ιλ που εξαπάτησε στο παρελθόν τη γηραιά κυρία αναγνωρίζει το λάθος του και καθαίρεται με το θάνατό του.

Το θεατρικό έργο του Dϋrrenmatt αποτελεί την πραγματοποίηση της 

 θεωρίας του για την κωμωδία. Το γκροτέσκο είναι το βασικό στοιχείο της τραγικής κωμωδίας, που στην ουσία θέλει να δείξει το παράδοξο της ύπαρξης. Ο ίδιος λέει ότι γράφει κωμωδίες γιατί “οι τραγωδίες προϋποθέτουν ενοχή, φταίξιμο, υπευθυνότητα. Στη σημερινή εποχή όμως είμαστε όλοι ένοχοι και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που στην ουσία δεν υπάρχουν πλέον φταίχτες. Η ενοχή υπάρχει μόνο σε προσωπικό επίπεδο”. Έτσι σε προσωπικό επίπεδο  ο Ιλ καθαίρεται όχι όμως και η κοινωνία. Ο θάνατος του παραμένει για την κοινωνία άνευ σημασίας, αφού εκείνη δεν καθαίρεται σε αντίθεση με την τραγωδία, όπου ο ένας σαν μέρος του συνόλου εξαγνίζει και ολόκληρη την κοινωνία. Η κωμωδία είναι για τον Dϋrrenmatt ο καθρέφτης ενός κόσμου που βρίσκεται σε αταξία. Στο κωμικό ενυπάρχει το επικίνδυνο, το ηθικό. Αυτός είναι και ο λόγος που οι κωμωδίες του δεν έχουν χιούμορ, γιατί το χιούμορ φέρνει το θεατή σε μιά βολική κατάσταση, ο σκοπός όμως του Dϋrrenmatt. είναι να τον κάνει να νιώσει άβολα. Μέσω του γκροτέσκου αποκαλύπτεται η δυσαρμονία ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο του, η ανάποδη τάξη της κοινωνίας, το παράδοξο. Η γηραιά κυρία, μιά γκροτέσκα φιγούρα από μόνη της, εισβάλει απρόβλεπτα σε μια φαινομενικά εν τάξει κοινωνία και την κάνει να δείξει το πραγματικό απάνθρωπο πρόσωπό της, η χαμένη τάξη δεν μπορεί να επανέλθει. Έχει λοιπόν επέλθει η χειρότερη τροπή στην υπόθεση. Και η χειρότερη δυνατή τροπή που μπορεί να πάρει μιά υπόθεση είναι η τροπή στο κωμικό , γιατί στην τραγικότητα κρύβεται το ανθρώπινο πρόσωπο, ενώ στην κωμωδία το απάνθρωπο. Ακριβώς επειδή η κοινωνία δεν καλυτερεύει με το θάνατο του Ιλ ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με μια παράδοξη πραγματικότητα. Το παράδοξο που αποβλέπει στο να μην υπάρξει ταύτιση μεταξύ ηρώων και θεατών, αλλά αποστασιοποίηση ενυπάρχει στην ίδια την υπόθεση. Η υπόθεση είναι παράδοξη, όχι η τεχνική ή η σκηνοθεσία, όπως στον Brecht.  Ετσι σύμφωνα με τον Dϋrrenmatt ο κόσμος είναι αμετάβλητος, δεν μπορεί να αλλάξει. Η τάξη μπορεί να επανέλθει μόνο σε προσωπικό επίπεδο, η κοινωνία όμως παραμένει υπεύθυνη, αφού “οτιδήποτε αφορά όλους μπορούν μόνο όλοι μαζί να το λύσουν. Οποιαδήποτε προσπάθεια ενός να λύσει ό,τι αφορά όλους είναι καταδικασμένη να αποτύχει”.

   Νοέμβριος 2003

   Ίρις Βατσέλλα 

Η πρώτη ραδιοφωνική μετάδοση έγινε το 1986 για την εκπομπή ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ. Ο Γιώργος Μιχαϊλίδης σκηνοθέτησε και έπαιξαν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Κ. Γαλανάκης, Γ. Ευδαίμων, Κ Ιγερινού, Τζ. Καλύβα, Κ.Καραμπέτη, Α. Λεμπεσόπουλος, Σ. Μπιμπίλας, Ν. Μπιρμπίλης, Κ.ΠανουργιάςΖ. Ρόχας, Μ.Τζανακάκης, Μ. Τζιραλίδου, Γ. Τσιτσόπουλος, Μ. Χατζησάββας. Στο ρόλο της Κλαίρης Τσαχανασιάν η Όλγα Τουρνάκη.

Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΓΗΡΑΙΑΣ ΚΥΡΙΑΣ παίχτηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας από το ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ το 1961 σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή με την Κατίνα Παξινού στον ρόλο της Κλαίρης Τσαχανασιάν, τον ίδιο τον Μινωτή και πολλούς άλλους γνωστούς ηθοποιούς. Τα σκηνικά και τα κοστούμια είχε επιμεληθεί ο Γιάννης Τσαρούχης. Για περισσότερες πληροφορίες  ΕΔΩ
Βιογραφικά στοιχεία για τον Ντίρενματ σε προηγούμενες αναρτήσεις. 

ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΑΚΡΟΑΣΗ!