ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΑΤΕΣΗ

              

 

Σκηνοθεσία:

 Παύλος Μάτεσις

Μουσική επιμέλεια: Λένα Στάθη
Τεχνικός ηχογράφησης: Σίφης Σιγανός
Α΄Μετάδοση: 1.11.87
Διάρκεια: 97΄25΄΄

Παίζουν: Αντώνης Αντωνίου, Τζέση Παπουτσή, Μιχάλης Μητρούσης, Κώστας Τριανταφυλλόπουλος.

Το έργο προλογίζει ο συγγραφέας.

ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΤΕΣΙΣ

Πριν από λίγες μέρες έφυγε από τη ζωή ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους της Ελληνικής και Παγκόσμιας διανόησης, ο συγγραφέας και μεταφραστής Παύλος Μάτεσις.

Την περασμένη Τρίτη το Τρίτο Πρόγραμμα 90,9 παρουσίασε ένα αφιέρωμα με μια κωμωδία σε δική του μετάφραση.

Σήμερα όμως θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα θεατρικό έργο του πρωτοποριακού Έλληνα δημιουργού το οποίο ηχογραφήθηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1987 στην Ελληνική Ραδιοφωνία: Το έργο «Βιοχημεία» που ο Μάτεσις έγραψε κατά την διάρκεια της δικτατορίας.

Το θεατρικό αυτό -που συμπτωματικά είχε προγραμματιστεί για σήμερα πριν το θάνατο του-, έχουμε την τύχη να προλογίζεται εδώ από τον ίδιο τον Μάτεσι, προσφέροντας μας μία κατατοπιστική εισαγωγή.

Σήμερα δεν θα επαναλάβουμε τα βιογραφικά του στοιχεία που σε πολλούς, φυσικά, είναι ήδη γνωστά. Είναι άλλωστε ιδιαίτερα απλό να τα αναζητήσει κανείς. Ή μάλλον οφείλει να τα αναζητήσει και κυρίως να ανατρέξει στο έργο του διότι η πολυσχιδής, πρωτοποριακή συγγραφική προσωπικότητα του Μάτεσι αποτελεί σπουδαίο σταθμό στην πνευματική ζωή.

Ας περιοριστούμε μόνο, επί τη ευκαιρία, να αναφερθούμε σε ένα κείμενο της θεατρολόγου Ειρήνης Μουντράκη: «Ο Παύλος Μάτεσις από το πρώτο του κιόλας έργο, το μονόπρακτο «Η τελετή» του 1967, ήταν ένας ώριμος και σταθερά προσανατολισμένος θεατρικός συγγραφέας. Με το θέατρό του ανανέωσε το δραματουργικό τοπίο, καταφέρνοντας να προσπεράσει και να υπονομεύσει την επικρατούσα ηθογραφία ενώ ταυτόχρονα οδήγησε τη θεατρική γραφή σε λύσεις που ξεπερνούσαν την επικρατούσα τεχνική.

Ο λόγος του (λόγος υψηλός) υπαγορεύεται από τη δράση ενώ κύριο συστατικό του θεάτρου του είναι ένα υπερρεαλιστικό - μεταφυσικό στοιχείο. Το θέατρο του Μάτεσι είναι βαθιά υπαρξιακό, ασυμβίβαστο και υπερήφανο μπροστά στην τραγικότητα της ζωής. Όσο για τους ήρωές του, διαθέτουν ένα μεγάλο μειονέκτημα: είναι μπροστά από την εποχή της δημιουργίας τους.»

ΧΑΒΙΑΡΙ ΚΑΙ ΦΑΚΕΣ

Cavialee lenticchie  των  Giulio Scarnicci, Renzo Tarabusi

Αυτή η κωμωδία της δεκαετίας του εβδομήντα οφείλει την τεράστια επιτυχία της σε ένα μεγάλο ιταλό ηθοποιό, τον Nino Taranto. Το χαβιάρι εκπροσωπεί πάντα τους πλούσιους, ενώ οι φακές είναι για τους φτωχούς. Ο Liborio, ο κύριος χαρακτήρας στο έργο, κερδίζει το ζην με το να είναι επαγγελματίας «καλεσμένος», σε πάρτι VIP'S, όπου προσποιείται ότι έχει προσκληθεί και στη συνέχεια γεμίζει την τσάντα του με οτιδήποτε φαγώσιμο. Τι άλλο θα μπορούσε άραγε να σκαρφιστεί ώστε να υπάρξει μεγαλύτερο κέρδος;

Παίζουν οι ηθοποιοί: Σταύρος Ξενίδης, Κυριάκος Κατριβάνος, Κώστας Παπαγεώργίου, Καίτη Ασπρέα, Θεανώ Ιωαννίδου, Γιάννης Ευαγγελίδης, Δημήτρης Μαλαβέτας, Γιώργος Μετσόλης, Κώστας Τύμβιος, Βύρων Σέρρης.

ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΜΕΘΥΣΙ ΤΟΥ ΜΠΙΛ ΝΟΟΥΤΟΥΝ

Spring and Port Wine - 
 Bill Naughton

Η ιστορία διαδραματίζεται στο Μπόλτον και αφορά την οικογένεια Κρόμπτον και ιδίως τον πατέρα, Ρέιφ, και τις προσπάθειές του να διεκδικήσει την εξουσία στο σπίτι, καθώς τα παιδιά του μεγαλώνουν.

Το έργο πρωτοπαίχτηκε ως ραδιοφωνική σειρά στο BBC Radio στις 17 Αυγούστου 1957 στο πρόγραμμα του Saturday Night Theatre. Τον Απρίλιο του 1958 μεταδόθηκε από την τηλεόραση του  BBC και τον Οκτώβριο του 1959 παίχτηκε στο Μπόλτον σε θεατρική διασκευή. Το 1970 μεταφέρθηκε στο σινεμά.

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Λουΐζα Ποδηματά, Μαρία Μοσχολιού, Κούλα Αγαγιώτου, Δημήτρης Ποταμίτης, Δημήτρης Παπαγιάννης, Ματίνα Καρρά, Δάνης,  

ΣΚΟΤΑΔΙ ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΤΟΥ Σίντνεϋ Κίγκσλεϋ

Darkness at Noon -  Koestler

Υπόθεση: Ένας άνδρας που ονομάζεται Rubashov βρίσκεται στη φυλακή. Σε όλη του τη ζωή υπηρετούσε τα ιδεώδη της Ρωσικής Επανάστασης. Τώρα βρίσκεται φυλακισμένος και τον κατηγορούν ότι άλλαξε στρατόπεδο. Οι αναμνήσεις από την μέχρι τώρα ζωή του ανακαλούνται στη μνήμη του και το μυαλό του βασανίζεται προσπαθώντας να αποφασίσει για το ποια θα πρέπει να είναι η στάση του απέναντι στους  ανακριτές του που είναι αποφασισμένοι να αποσπάσουν την ομολογία για τα εγκλήματα του.

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Χρήστος Τσάγκας, Κώστας Καρλής, Λουκιανός Ροζάν, Τότης Ντανιέλος, Μάκης Πανώριος, Μαρία Μοσχολιού, Βασίλης Παπανίκας, Δημήτρης Ιωακημίδης, Γιάννης Αργύρης, Δημήτρης Μαλαβέτας, Σπύρος Ολύμπιος, Τρύφων Καρατζάς, Γιώργος Χριστόπουλος, Δημήτρης Δουνάκης,

ΒΙΚΤΩΡ ή τα παιδιά στην εξουσία - ΒΙΤΡΑΚ ΡΟΖΕ

Από αριστερά Γιώργος Τσιτσόπουλος Αφροδίτη Γρηγοριάδου Ηλίας Λογοθέτης και, κάτω ο Δάνης Κατρανίδης

Υπόθεση: Ο Βικτόρ, ένα εννιάχρονο αγόρι με πληθωρική ευαισθησία και ασυμβίβαστη προσωπικότητα αποκαλύπτει μέσα σε μια νύχτα όλη τη βρωμιά και το ψέμα της συμβατικής ζωής που κυριαρχεί στο σπίτι του. Το έργο θίγει τις αθλιότητες της αστικής οικογένειας, όπως η μοιχεία και η αιμομιξία, χρησιμοποιώντας έναν αθυρόστομο και σοκαριστικό λόγο, παράλληλα με μια σουρεαλιστική ποίηση. Κάποια στοιχεία που συναντούμε είναι : το κολλάζ ετερόκλητων κειμένων, η περιφρόνηση για τη συνέπεια και συνέχεια των διαλόγων, για την ψυχολογική δικαίωση των προσώπων και για την αληθοφάνεια της πλοκής. Αντιθέτως, βλέπουμε μια προτίμηση για την έκπληξη, το υπέρογκο, το γκροτέσκο, το ενδιαφέρον για τα όνειρα, το παραλήρημα, την τρέλα και για την έξαρση του ερωτικού στοιχείου.

Vitrac, Roger

Ο Ροζέ Βιτράκ γεννήθηκε το 1899 στο Πενσάκ, κωμόπολη κοντά στο Σουγιάκ, από γονείς μεγαλοκτηματίες. Πέρασε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και βασανισμένη εφηβεία μέσα σε μια οικογένεια διχασμένη από τις επιπολαιότητες του επαρχιώτη δονζουανίσκου πατέρα του.
Στο Παρίσι, όπου μετακόμισε η οικογένεια Βιτράκ, ο Ροζέ σπούδασε στο κολέγιο Σαπτάλ. Το 1920, ο πρώτος γάμος του (που κράτησε μόνο έξι μήνες) και το πρώτο του, χαμένο τώρα, θεατρικό έργο "La fenetre vorace". Το 1921 έχει γνωριστεί με το ντανταϊστικό κίνημα, γίνεται φίλος με τον Αραγκόν και συμμετέχει στο λογοτεχνικό περιοδικό "Περιπέτεια". Το 1923 δουλεύει στην "Εφημερίδα του Λαού", παίρνει συνεντεύξεις από τον Μπρετόν και τον Τζάρα, γράφει άρθρα για τον Ζαρί, επηρεάζεται από τον Απολινέρ. Το 1924 είναι κιόλας βασικό στέλεχος της Ομάδας των Υπερρεαλιστών. Όμως το 1925 η υπογραφή του δεν φαίνεται πια στα έντυπα της Ομάδας. Ο Μπρετόν τον κατηγορεί για αριβισμό και τον διαγράφει, καθώς και τον Αρτό.

Στα επόμενα χρόνια, ο Βιτράκ συνεργάζεται σαν τεχνοκριτικός σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1935 καταπιάνεται με το σινεμά (διαλογίστας). Μια δουλειά που, παράλληλα με το ραδιόφωνο και μέχρι το θάνατό του, θα του εξασφαλίσει τον επιούσιο, αλλά και θα του κλέβει ώρες και έμπνευση από την καθαυτό δημιουργική εργασία του.

Από το 1932 ως τα 1938, χάρη στη γενναιοδωρία του φίλου του Ηρακλή Ιωαννίδη, διευθυντή του πρακτορείου "Ταξίδι στην Ελλάδα", ο Βιτράκ γνωρίζεται με τη Μεσόγειο και τον ελληνικό χώρο. Καρπός αυτών των ταξιδιών του είναι το έργο "Les Demoiselles du large".

Ο Βιτράκ έχει κοινή μοίρα με τον Μποντλέρ, τον Λοτρεαμόν, τον Ρεμπό. Οι μετοχές του αρχίζουν ν' ανεβαίνουν μετά τον θάνατό του. Το Πανεπιστήμιο του Θεάτρου των Εθνών οργανώνει εργαστήριο για το σουρεαλιστικό θέατρο, και ειδικά για τον Βιτράκ. Στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου γράφονται "θέσεις" με θέμα τον Βιτράκ. Ο "Βικτόρ", ύστερα από μια αμφίβολη επιτυχία σε επανάληψη του 1946 με σκηνοθεσία του Μισέλ ντε Ρε (στη διανομή η Ζιλιέτ Γκρεκό), κερδίζει θριαμβευτικά τη μάχη το 1963, με σκηνοθεσία του Ανούιγ. Το έργο χαρακτηρίζεται σαν το "σημαντικότερο θεατρικό γεγονός της τριετίας" και αρχίζει παγκόσμια καριέρα. Τα άπαντα του Βιτράκ μεταφράζονται στα ιταλικά, γερμανικά, αγγλικά, ολλανδικά.

Πέθανε 53 χρόνων, στις 23 Ιανουραρίου 1952, στα χέρια της γυναίκας του και του Ζαν Ανούιγ. Κύρια αιτία του θανάτου του ήταν το αλκοόλ. Αναπαύεται στο νεκροταφείο του Πενσάκ.

Για το ραδιόφωνο

Παίζουν οι ηθοποιοί: Νατάσα Τσακαρισιάνου, Θάνος Καλλιώρας, Ντόρα Σιμοπούλου, Σοφία Κακαρελίδου, Γιάννης Μπέζος, Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου, Μιχάλης Μητρούσης, Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, Ναταλία Τσαλίκη, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος.

ΣΛΟΥΘ του ΑΝΤΟΝΙ ΣΕΦΕΡ

Το σαρδόνιο θεατρικό έργο του Άντονι Σέφερ 

Το «Σλουθ» γεννήθηκε από την θεατρική πένα του Άντονι Σέφερ. Ανέβηκε στο σανίδι του λονδρέζικου Γουέστ Εντ και του νεοϋορκέζικου Μπρόντγουεϊ το 1970 και ολοκλήρωσε την πορεία του μετά από 4.500 περίπου παραστάσεις, έχοντας αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του σύγχρονου βρετανικού θεάτρου. Ο λόγος της απήχησής του ήταν απλός και απολύτως δικαιολογημένος: ο Σέφερ σκαρφιζόταν στις σελίδες του ένα σχεδόν σατανικό παιχνίδι εξουσίας, επικράτησης και αλλεπάλληλων ανατροπών. Το μοίραζε ανάμεσα σε δύο ψυχωτικούς συμμετέχοντες, το εμπλούτιζε με μερικές από τις πιο αιχμηρές και πνευματώδεις στιχομυθίες που έχουν γραφτεί στο μοντέρνο θέατρο και φρόντιζε ώστε με κάθε αιφνίδια τροπή της ιστορίας να προηγείται διαρκώς ένα βήμα μπροστά από το κοινό. Ο θεατής που πλήρωνε εισιτήριο για να δει το «Σλουθ» επί σκηνής αντίκριζε μια σύνθετη παρτίδα σκάκι, της οποίας την ψυχολογία των παιχτών ήταν αδύνατο να προβλέψει μεμιάς, τις ανατροπές της πλοκής απίθανο να μαντέψει και την τελική έκβαση να φανταστεί.

Πρόσκληση σε γεύμα από έναν υποψήφιο δολοφόνο

Χωρίς να θέλω να αποκαλύψω πολλά από την παμπόνηρη δομή του «Σλουθ», θα πω μόνο ότι πρωταγωνιστές του είναι ένας διάσημος συγγραφέας βιβλίων αστυνομικού μυστηρίου και ένας άσημος κομμωτής. Ο πρώτος επωμίζεται τον άχαρο ρόλο του απατημένου συζύγου. Ο δεύτερος είναι ο άντρας για τον οποίο τον εγκατέλειψε η γυναίκα του. Ο συγγραφέας μένει πλέον μόνος σε μια απομονωμένη γοτθική έπαυλη την οποία έχει μετατρέψει σε έναν ατελείωτο παιχνιδότοπο γεμάτο μηχανικές κούκλες, πλαστικούς κλόουν, κινέζικες μινιατούρες, κρυμμένους σκελετούς.

Στην καρδιά αυτού του υπερφορτωμένου ντεκόρ, ο μεσήλικας συγγραφέας προτίθεται να φιλοξενήσει τον αρκετά νεότερό του ερωτικό αντίζηλο. Τον προσκαλεί και προοδευτικά τον παγιδεύει σε έναν σύνθετο ιστό που σκοπό έχει να τον οδηγήσει στον εξευτελισμό και την ταπείνωση. Γιατί το παιχνίδι που εκτυλίσσεται ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές του «Σλουθ» δεν κρύβει τίποτα το αθώο και ξέγνοιαστο μέσα του. Αντίθετα, προδίδει από νωρίς ότι πρόκειται για ένα ενήλικο ξεκαθάρισμα λογαριασμών που πραγματώνεται με όρους κοινωνικούς, ταξικούς και σεξουαλικούς.

Ο Σέφερ χωρίζει το έργο σε δύο νοητά μέρη. Στο πρώτο μέρος, ο ζηλόφθονος συγγραφέας ορίζει τους κανονισμούς της ιδιόρρυθμης πλεκτάνης που έχει σκαρφιστεί με σκοπό να κατατροπώσει τον ανταγωνιστή του. Στο δεύτερο μέρος, ο ανταγωνιστής ανατρέπει τους ισχύοντες κανόνες για να πάρει την ανορθόδοξη παρτίδα σκάκι στα χέρια του και να αποδείξει στον αντίπαλό του με τον πιο δαιμόνιο και μαζί ευρηματικό τρόπο πόσο πολύ τον είχε εξαρχής υποτιμήσει. Οι δύο άντρες θα περιπλανηθούν μέχρι τέλους στους πάμπολλους μυστικούς διαδρόμους που ακολουθεί η πλοκή του Σέφερ.