ΑΡΧΙΜΑΣΤΟΡΑΣ ΣΟΛΝΕΣ (Bygmester Solness - 1892) του Henrik Ibsen

Ο "Αρχιμάστορας Σόλνες" (1892) είναι το προτελευταίο έργο του Ίψεν και θεωρείται από τα πιο αυτοβιογραφικά του, έργα. Αφετηρία για την συγγραφή του, υπήρξαν δύο γεγονότα της ζωής του. Η ερωτική του εμπειρία με την κατά 43 χρόνια νεώτερή του Εμιλι Μπάρνταχ (ο Ίψεν ήταν 61 χρονών) και η επίθεση που δέχτηκε, σε μια διάλεξη του νεαρού τότε Κνουτ Χάμσουν (1859-1952), ο οποίος επιτέθηκε εναντίον του καλεσμένου του Ίψεν, κατηγορώντας τον για "σκοτεινό συμβολισμό", για ¨αντιφάσεις, για ¨αντιαισθητικές παραμορφώσεις της πραγματικότητας", κατηγορίες, που προκάλεσαν το χειροκρότημα των εικοσάρηδων ακροατών. Ο Ίψεν σε μια προσπάθεια αυτογνωσίας και αυτοπροσδιορισμού του, μέσα από σύμβολα και αλληγορίες, φιλοσοφεί πάνω στα όρια που μπορεί να φτάσει μια μεγάλη μορφή, στην αναπόφευκτη σύγκρουση του παλιού με το νέο.

Στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκε από τον Θωμά Οικονόμου το 1925. Ο Νικήτας Τσακίρογλου, ερμήνευσε τον ρόλο του Σόλνες, στο θέατρο "Γκλόρια" το 2000. Ο "Αρχιμάστορας Σόλνες" ήταν και η τελευταία θεατρική εμφάνιση, το κύκνειο άσμα, του Δημήτρη Χορν, στο θέατρο "Διονύσια" το 1983.

Ο Σόλνες, είναι ένας ιδιοφυής, αυτοδημιούργητος αρχιτέκτονας. Άρχισε την σταδιοδρομία του χτίζοντας εκκλησίες με ψηλά καμπαναριά, που υψώνονταν στο άπειρο, δοξάζοντας το Θεό. Χρησιμοποιεί το ταλέντο του για να καταστρέψει. Ιδιοποιείται τα πάντα και ασελγεί στα πάντα. Ξαφνικά θα εισβάλει, στην ερμητικά κλειστή ζωή του, η εικοσάχρονη Χίλντα. Ένα ατίθασο κορίτσι, που του ζητά, τον προκαλεί, να εκπληρώσει την υπόσχεση του, να της κτίσει ένα καινούργιο πύργο. Αναζητώντας την αυτοσυνειδησή του, την ουσία και την εφικτότητα των οραμάτων του, θα ανταποκριθεί ....

* Ο δραματικός πυρήνας του έργου δεν είναι παρά ένας ατέλειωτος διάλογος ανάμεσα σε δύο πρόσωπα: τον αρχιμάστορα Σόλνες και τον εαυτό του.

* Στο έργο εισχωρούν θεληματικά ή άθελα, πολλά συγκεκριμένα στοιχεία από τη ζωή του συγγραφέα.

* Ο ίδιος ο συγγραφέας, θεωρούσε τα έργα του ως "αρχιτεκτονικές κατασκευές".


ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΣΕΙΡΑ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ:

Αρχιμάστορας Σόλνες .... ΝΙΚΗΤΑΣ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ
Κνου Μπρόβιγκ ....ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΣΧΙΔΗΣ
Κάγια Φόσλι .... ΣΟΥΛΤΑΝΑ ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΥ
Ράγκναρ Μπρόβιγκ .... ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Αλίνα Σόλνες .... ΤΑΝΙΑ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ
γιατρός Χέντραλ .... ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ
Χίλντα Βάνγκελ .... ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑΔΗ

ΡΑΔΙΟΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΚΛΕΑΣ
ΑΠΟΔΟΣΗ: ΜΑΡΙΟΣ ΠΛΩΡΙΤΗΣ

".... Ο "Πρωτομάστορας Σόλνες" συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τελευταία δράματα του Νορβηγού συγγραφέα, με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, κι όπου επιχειρεί μια ανακεφαλαίωση του έργου του και του βίου του. Κλείνει τους λογαριασμούς του με το κεφάλαιο γραφή, με το κεφάλαιο έρως, με το κεφάλαιο χρόνος. Έμμονη ιδέα του συγγραφέα κι εδώ, το μεγάλο, ανέφικτο για τα ανθρώπινα μέτρα έργο, το "βιβλίο του κόσμου" που γράφουν με το σώμα τους οι τραγικοί ποιητές, προορισμένο να χαθεί για πάντα στις καθαρτήριες φλόγες του ανθρώπινου πάθους - λάθους. Σημεία ενός υποθετικού "χάρτη" μυθικού που σώθηκε αποσπασματικά και που τώρα προσπαθούμε μάταια να τον αποκαταστήσουμε στην αυθεντική μορφή του: "κάστρα στον αέρα" και η πανέμορφη νέα γυναίκα που έρχεται απ' τα βάθη ενός λησμονημένου παρελθόντος ως άγγελος - εξολοθρευτής- ένα τοπίο - αστικό σαλόνι που αιφνιδίως αναλήπτεται στους ουρανούς- το ψηλό καμπαναριό και στο ψηλότερο σημείο του ένας ανεμοδείχτης που προσμένει να δεχτεί το στεφάνι του νικητή, του κατακτητή, για να τον εκσφενδονίσει την αμέσως επομένη στιγμή στο χάος. Μετέωρο βήμα του ποιητή προς τον πύργο της τελειώσεώς του, και η τιμή της σύγκρουσής του με το σκοτεινό πρόσωπο μιας αδυσώπητης θεότητας - τέλος όλων των ψευδαισθήσεων που έχτισαν τον πολιτισμό μας. Τέλος του παιχνιδιού, ίσως. Αλλά και καινούργια αρχή του."

ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΠΟΛΕΝΑΚΗΣ (ΑΥΓΗ 10/04/2005)

"Υπάρχει εδώ απέναντι στη νεότητα μια ύβρις, ένα έγκλημα και η τιμωρία του. Έτσι, οι φυσικές διαστάσεις του έργου απογειώνονται, περνούν στην τραγική περιοχή. Αυτός είναι ο βασικός λόγος της πεισματικής επιβίωσης όλου σχεδόν του ιψενικού έργου, το ότι δηλαδή η κάθε πλοκή ξεκορμίζει από την κοινωνική, ιστορική ή και ψυχολογική συνθήκη που την ορίζει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ξεπερνιέται, πιστεύω, ακόμη και η ψυχολογική κατηγορία, παρότι είναι σοφά και πλούσια επεξεργασμένη ως προς όλα τα πρόσωπα. Kαι ξεπερνιέται, ακριβώς επειδή σπουδαιότερη και ανθεκτικότερη είναι η τραγική διαμάχη του ήρωα με τη μοίρα του."

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 11-02-01)

"Γιατί η τέχνη είναι ένας όλεθρος, μια απώλεια, μια αρνητική εντροπία. Είναι μια ποιότητα αφύσικη, μια μετα-φυσική (όχι μια "μεταφυσική"). Ιδού γιατί με αφήνει αδιάφορο το ιστορικό, το ημερολογιακό στοιχείο που προκάλεσε στον Ιψεν τον "Αρχιμάστορα Σόλνες", γιατί με αφήνει ασυγκίνητο το προσωπικό εμπειρικό γεγονός μιας σχέσης που συνέβη στον δημιουργό. Όπως μ' αφήνει ασυγκίνητο το γεγονός ότι πιθανόν ο Ίψεν την εποχή που έγραφε το έργο του περνούσε μια προσωπική κρίση σχετική με τη δημιουργία του και τη σκοπιμότητα του έργου. Κι αν ακόμα ξέρω τα γεγονότα, σημασία πάντα έχει πως πήραν καλλιτεχνική μορφή, πως αυτονομήθηκαν, πως έγιναν μύθος που με αφορά και κοινωνώ μαζί του.

Όσο με ενδιαφέρει αν πίσω από τον Προμηθέα κρύβεται ο Αισχύλος και πίσω από τον Άμλετ ο Σαίξπηρ , άλλο τόσο με αφορά αν ο "Αρχιμάστορα Σόλνες" είναι ο Ίψεν.

.............
Σόλνες είμαστε όλοι ...... "
ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ (ΤΟ ΒΗΜΑ 4-3-1984)

Και πάλι θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε εκ μέρους όλων των φίλων του radio-theatre τον Γ.Χ από Θεσ/κη. Στο ανεκτίμητο αρχείο του στηρίζεται εξ ολοκλήρου και η σημερινή μας ανάρτηση.

Καλή σας ακρόαση!