ΑΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΒΛΕΠΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΚΛΩΝΤ ΜΠΑΛ

ΚΛΩΝΤ ΜΠΑΛ

Υπόθεση: Στο σπίτι της ΣΙΣΙΛΙΑ ΤΖΟΟΥΝΣ φτάνουν ο ΜΑΡΤΙΝ ΡΟΪ με έναν ΓΙΑΤΡΟ ο οποίος έχει έρθει για να εξετάσει τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΚΟΛΕΡ. Ο ΝΤΕΪΒΙΝΤ έχει τραυματιστεί από το όπλο του ΣΥΝΤΝΕΪ ΜΠΡΟΥΚ, αφεντικού των ξυλοκόπων και ο φίλος του ο ΡΟΪ τον μετέφερε στο σπίτι της ΣΙΣΙΛΙΑ για να τον περιθάλψει. Το επόμενο πρωί οι δυο φίλοι φεύγουν από το σπίτι της ΣΙΣΙΛΙΑ για να πάνε στην δουλειά τους. Λίγο αργότερα η ΕΣΘΕΡ ΤΖΟΟΥΝΣ επιπλήττει την ΣΙΣΙΛΙΑ που φιλοξένησε τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ επειδή ήταν νέγρος. Η ΣΙΣΙΛΙΑ που είναι τυφλή δεν το αντιλήφθηκε διότι ήταν η πρώτη φορά που είχε παρέα στο σπίτι της. Την επόμενη μέρα ο ΡΟΪ με τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ επιστρέφουν στο σπίτι της ΣΙΣΙΛΙΑΣ. Ο νέγρος ΝΤΕΪΒΙΝΤ και η λευκή ΣΙΣΙΛΙΑ αγαπιούνται και θέλουν να παντρευτούν. Η κοινωνία, όμως, είναι αντίθετη με τον γάμο τους. Ο ΑΙΔΕΣΙΜΟΤΑΤΟΣ ΠΗΤ προσπαθεί να της εξηγήσει ότι η αγάπη της για τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ δεν είναι αληθινή αλλά μια τάση φυγής της από τα προβλήματα που την κυριεύουν: είναι τυφλή και έχει χάσει τον πατέρα της σε μικρή ηλικία. Λίγο αργότερα, ο νέγρος ΠΑΤΕΡ ΔΩΡΟΘΕΟΣ έρχεται για να ανακοινώσει στον ΝΤΕΪΒΙΝΤ ότι έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης εις βάρος του. Ο δικηγόρος του ΤΖΩΝ ΣΜΙΘ είναι πρόεδρος της λεγεώνας για την προστασία των έγχρωμων φυλών και συνοδεύει τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ στο δικαστήριο. Στην δίκη που γίνεται τρεις μήνες μετά την σύλληψή του ο ΝΤΕΪΒΙΝΤ καταδικάζεται σε δυο χρόνια με αναστολή. Η κοινωνία, όμως, παραμένει αναστατωμένη με αυξημένο το αίσθημα της εκδίκησης. Η ΣΙΣΙΛΙΑ περιμένει με αγωνία τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ να επιστρέψει από το δικαστήριο. Παράλληλα, ο ΑΙΔΕΣΙΜΟΤΑΤΟΣ ΠΗΤ αποφασίζει να ευλογήσει τον γάμο της ΣΙΣΙΛΙΑΣ με τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ. Η εφημερίδα του φωτορεπόρτερ ΠΗΤΕΡ ΜΠΕΪΤΣ προτείνει στην ΣΙΣΙΛΙΑ να εγχειριστεί για να διορθώσει την όρασή της. Εκείνη αφήνει την τελική απόφαση στον ΝΤΕΪΒΙΝΤ, ο οποίος και δίνει την συγκατάθεσή του. Τρεις εβδομάδες αργότερα ο φωτορεπόρτερ ΠΗΤΕΡ ΜΠΕΪΤΣ ενημερώνει τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ πως η εγχείρηση έχει πετύχει και ότι η ΣΙΣΙΛΙΑ δεν θέλει να τον ξαναδεί. Ως αποτέλεσμα, ο ΝΤΕΪΒΙΝΤ αυτοκτονεί. Όταν η ΣΙΣΙΛΙΑ επιστρέψει στο σπίτι και βγάλει τους επιδέσμους θα καταλάβουν ότι η εγχείρηση δεν πέτυχε και ότι ήταν μια καλοστημένη ιστορία της εφημερίδας. Η ΣΙΣΙΛΙΑ συνεχίζει να μην βλέπει αλλά πιστεύει ότι τουλάχιστον έχει τον ΝΤΕΪΒΙΝΤ.

ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (*) ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ «ΠΟΡΕΙΑ» ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1964-1965 ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΛΩΝΤ ΜΠΑΛ «ΑΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΒΛΕΠΕ ΜΑΖΙ» ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ:

Ο Μαθητής μου ΚλΩΝΤ ΜΠΑΛ
Πρόλογος του γνωστού συγγραφέωs PAUL GUTHΟ Κλώντ Mπαλ υπήρξε μαθητής μου σε μια από τις τελευταίες τάξεις του λυκείου Ζανσόν - ντε - Σαγίν. Μου είχε κάνει την τιμή να διαβάζει εκείνη τη χρονιά. Ήξερα, λοιπόν, πως ήταν καλός μαθητής, αλλά αγνοούσα πως, σε ηλικία μόλις δεκατριών ετών έγραφε ποιήματα κάτω από το θρανίο.
Τον έχασα μετά για χρόνια, αλλά μπορώ να διαβεβαιώσω πως ο Κλώντ Mπαλ όλο αυτό το διάστημα δεν αποκοιμήθηκε. Αντίθετα μάλιστα, έγινε ο τύπος του ανθρώπου που ξαγρυπνάει, που ή αδικία πάντα συνεγείρει.
Κατέχει μια τόσο οξεία αίσθηση της αδικίας και της μισαλλοδοξίας, ώστε μόλις κάπου εκδηλωθούν, αυτός υποφέρει. Αρρωσταίνει όποτε γίνεται κακό στους αθώους. Ευθύς μεταβάλλεται σε έμπιστο των δυστυχισμένων που η κοινωνία θα έπρεπε ν’ αποκαταστήσει. 0 Κλώντ Mπαλ πάσχει γι’ όσους άδικα κατηγορούνται και άδικα διώκονται.
Αν μια μέρα τύχαινε να με κατηγορήσουν για ένα έγκλημα που δεν θα είχα διαπράξει, θα έσπευδα να προσφύγω στον Κλωντ Μπαλ και να ομολογήσω. Θα με περιμάζευε στο σπίτι του, ώσπου να με ξέπλεναν κι απ' την παραμικρή υποψία. Μια συνηγορία για μια δίκαια υπόθεση μας προσφέρει με το πρώτο θεατρικό έργο ταυ « Αν ο κόσμος μας έβλεπε μαζί».
Ο παλιός μαθητής μου Κλωντ Μπαλ μου παρέδωσε το χειρόγραφο του έργου του, όπως μου παρέδιδε άλλοτε τα τετράδια με τις εργασίες τoυ στα γαλλικά ή στα λατινικά. Κι εγώ, με το γνωστό κόκκινο μελάνι, τον βαθμολόγησα με άριστα. Όχι από τρυφερότητα της μνήμης, επειδή είχε υπάρξει ένας καλός μαθητής, μα από δικαιοσύνη. Κι είναι πράγματι το ελάχιστο των πραγμάτων να 'ναι κανείς δίκαιος απέναντι σ' ένα έργο που έχει ακριβώς για θέμα του τη Δικαιοσύνη.
Ωστόσο, πρέπει να πω πως ο Κλωντ Μπαλ μ' έφερε σε πολύ δύσκολη θέση. Κέντησε το έργο του μ' ένα μεγαλειώδες κομπολόι αγωνίας και αναμονής, που απ' την πρώτη κιόλας πράξη κυριολεκτικά με «έδεσε» στην πολυθρόνα μου. Δεν μπορώ παρά ν' ανοίξω το στόμα και να ψελλίσω: «Είναι τόσο ωραίο!» Κι αν επιμένετε, να προσθέσω: «Είμαι αναστατωμένος!» Και θα μείνω έτσι, με το στόμα ανοιχτό. Γιατί η κλοπή που έχει σκαρώσει ο μαθητής μου Κλωντ Μπαλ, η αγωνία που την διατρέχει μου απαγορεύουν να πω περισσότερα. Για να μην αποκαλύψω το θέμα.


Σημείωμα τον μεταφραστή Κώστα Σταματίου
Με την Κάκια Αναλυτή και τον Κώστα Ρηγόπουλο μας συνδέει μακροχρόνια αμοιβαία συμπάθεια. Έτυχε να τους γνωρίσω απ' τα πρώτα τους βήματα στο δρόμο, τον σκληρό και κακοτράχαλο, του θεάτρου και του κινηματογράφου και πάντα μου 'κανε εντύπωση η σεμνότητα και εργατικότητά τους. Ακόμα κι οι δυο τους έχουν ένα προτέρημα, που θεωρώ σαν το άλφα και το ωμέγα κάθε θεατρικής επιτυχίας: είναι νοικοκυραίοι, σοβαροί, συνειδητοί, επαγγελματίες ηθοποιοί. Αγαπάνε τη δουλειά τους κι ότι έχουν κάνει ως τώρα είχε τη σφραγίδα της ολοκληρωμένης και υπεύθυνης θεατρικής εργασίας.

Για όλα αυτά με ιδιαίτερη χαρά δέχτηκα να συνεργαστώ μαζί μεταφράζοντας ένα έργο τόσο τρυφερό κι' ανθρώπινο, που είμαι βέβαιος πως - 'με τη βοήθεια του θεού του θεάτρου – θα καλύψει τις παραστάσεις του ως το τέλος της «σαιζόν».

Πού εδράζω αυτή μου την πεποίθηση; Στο γεγονος ότι το « Αν ο κόσμος μας έβλεπε μαζί .. » είναι ένα έργο γραμμένο με πολλή καρδιά και προορισμένο να μιλήσει σ' όλες τις κσρδιές. Ο νεαρός συγγραφέας του πέτυχε, πράγματι, αυτό το δυσκολώτατο: να δώσει ένα έργο με «θέση>, με κοινωνικό περιεχόμενο και ανθρώπινο προβληματισμό χωρίς καμιά προσφυγή σ' εγκεφαλικά «επιχειρήματα», χωρίς το παραμικρό ίχνος προπαγάνδας υπέρ της μιας άποψης ή της άλλης. Και η δυσκολία που υπερπήδησε ειναι προφανής: χειρίστηκε ένα θέμα καυτό, όπως είναι το φυλετικό, ένα θέμα που εμπεριέχει τον πειρασμό να βγάλει κανείς «δεκάρικους» κατά της αδικίας και των αδικούντων. Ο Κλωντ Μπαλ «μαέστρος» της θεατρικής τέχνης απ' τα πρώτα του βήματα, όπως αποδείχνει στην πράξη - απέφυγε με δεξιοτεχνία τον σκόπελο. Άφησε τα πράγματα να μιλήσουν από μόνα τους, άφησε το συναίσθημα να ξεχυθεί και να πείσει αγγίζοντας την καρδιά πρώτα και με διάμεσο την καρδιά, το μυαλό, τη σκέψη.

Αλλ' εκτός από τη βασική αυτή αρετή, την συναισθηματική του ευστοχία, το έργο του Κλωντ Μπαλ έχει και πολλές άλλες, καθόλου ευκαταφρόνητες: (αυτό που οι Γάλλοι λένε «COUR & DE ΤΗΕΑTRE») , δημιουργία ατμόσφαιρας αναμονής και αγωνίας, μεθοδικό «χτίσιμο» ρόλων κ.α.. Το τελευταίο στοιχείο είναι ιδιαίτερα αξιoσημείωτo: όλοι οι ρόλοι, απ' τον πρώτο κι ως τον έσχατο, ,έχουν ανθρώπινη πυκνότητα και ψυχολογική συνέπεια τέτοια, που λες και γράφτηκαν από χέρι δοκιμασμένου θεατρικού δασκάλου κι όχι ενός νέου, σχεδόν παιδιού, όπως ο Κλώντ Μπάλ.

Να λοιπόν, για ποιο λόγο πιστεύω πως το «Αν ο κόσμος μας έβλεπε μαζί» πρέπει ν’ αρέσει. Γιατί, με δυο λόγια, έχει όλα τα στοιχεία του καλού, ποιοτικού θεάτρου κι επιπλέον μιλάει κατευθείαν στην καρδιά...

Για το ραδιόφωνο: Χρονολογία Ηχογράφησης, 4 Απριλίου 1967

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΚΩΣΤΑΣ.
Παίζουν οι ηθοποιοί:ΜΟΥΣΟΥΡΗ ΡΙΤΑ,ΑΝΔΡΟΝΙΔΗΣ ΒΑΣΟΣ,ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ,ΠΕΤΡΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ,ΡΕΥΜΑΤΑΣ ΜΑΚΗΣ,ΒΑΣΤΑΡΔΗΣ ΝΙΚΟΣ,ΑΝΑΛΥΤΗ ΚΑΚΙΑ,ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ,ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ,ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ.
(*) Σημειώνουμε ότι το πρόγραμμα αυτό όσο και πάρα πολλά άλλα ακόμη, μας παραχωρήθηκαν προσωρινά για επεξεργασία και αξιοποίηση από τη Β. Νίκα. Την ευχαριστούμε βαθύτατα και δια μέσου αυτής και τον κ. Μέλιο Νίκα με τους απίστευτους θεατρικούς του θησαυρούς.
Την ηχογράφηση προσφέρει στους φίλους του blog ο Γιάννης Χ. τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά.